Waarom fosfaatrechten slecht uitpakken voor kleine boeren

februari 8, 2017

Waarom fosfaatrechten slecht uitpakken voor kleine boeren

Gisteren was onze directeur Nol Verdaasdonk op uitnodiging van de Eerste Kamer bij een deskundigenbijeenkomst over de invoering van fosfaatrechten. Dat treft kleine, grondgebonden en biologische boeren die niet verantwoordelijk zijn voor het overschrijden van het fosfaatplafond. Lees hieronder zijn volledige bijdrage.

Geachte leden van de Eerste Kamer,

Allereerst wil ik u hartelijk danken dat u mij in de gelegenheid stelt over het onderwerp fosfaat in relatie tot recente groei melkveehouderij het woord tot u te mogen richten.

Vooraleer ik nader de inhoud zal bezien, moet het mij van het hart teleurgesteld te zijn dat ik hier nu sta, teleurgesteld omdat deze hele discussie niet gevoerd had mogen worden. De sector had nadrukkelijk aan de staatssecretaris beloofd met het wegvallen van het melkquotum het fosfaatplafond te respecteren. Iedereen zag dat het mis ging, stallen bouwen, inseminaties, import, et cetera. Maar de sector en organisaties deden niets en lieten de zaak volledig uit de hand lopen. Mijns inziens heeft de sector dat willens en wetens laten gebeuren, alle waarschuwingen werden in de wind geslagen en critici werden weggehoond.

En waar staan we nu? Dezelfde sector die het probleem over zich heeft afgeroepen komt nu met een pakket aan maatregelen. Het is aan de maatregelen te zien dat men nog niet tot inkeer is gekomen. Een voorbeeld: ‘ontzie grondgebonden boeren en de boeren die het probleem niet hebben veroorzaakt’ is een opdracht vanuit de Tweede Kamer. Maar helaas, de werkelijkheid is anders.

Ook in 2017 worden er maatregelen getroffen die boeren raken die het probleem niet hebben veroorzaakt. Krimp in 2017, verlies van latente ruimte en grote kosten om straks fosfaatrechten aan te moeten schaffen. Ook bedrijven die met zoogkoeien werken en die met het fosfaatprobleem veroorzaakt door de melkveehouderij niks van doen hebben, worden hard geraakt. En wordt door de sector nu het juiste voorbeeld gegeven?

Recent ben ik er achter gekomen dat een 70-tal van de meest intensieve melkveehouderijbedrijven een vrijstelling van het hele fosfaatgebeuren rondom grondgebonden groei hebben gekregen. Dit is te vinden op de site van het RVO. Dus bedrijven die mede verantwoordelijk zijn voor het probleem worden vrijgesteld en diegene die met het hele probleem niks van doen hebben, kunnen het gelag betalen. Wat daarbij ook opvallend is dat er al een voorschotje wordt genomen op een wens vanuit de industriële melkveehouderij om fosfaat dat via mestverwerking op papier buiten Nederland wordt afgezet, van de Nederlandse fosfaatproductie mag worden afgetrokken. Daarvoor is nog lang geen toestemming van Brussel maar het wordt deze bedrijven al wel toegestaan als ik de regeling goed begrijp. Hoogst opmerkelijk.

Daar komt nog bij dat het doel, behoud derogatie 2017, nog lang niet zeker is, in weerwil van wat allemaal wordt beweerd. De wet is nog niet door de Kamer en de voorstellen zijn bij de behandelende instanties in Brussel nog niet ontvangen. Of de maatregelen het gewenste resultaat hebben blijft ook ongewis.

Een ander gevolg van het sectorplan is dat versneld kleine grondgebonden melkveehouders gaan stoppen, juist het type bedrijven dat we in de Nederlandse melkveehouderij zo hard nodig hebben. Een gras gevoerde grondgebonden melkveestapel scoort op vrijwel alle milieuparameters beter dan de intensieve melkveehouderij. En juist dat type bedrijven wordt de facto gedwongen om te stoppen. Het sectorplan heeft gekozen voor de intensieve melkveehouderij en keert de duurzame grondgebonden melkveehouderij de rug toe.

Zoals de plannen er nu voorstaan, is de aandacht voor milieuproblemen zoals vermesting oppervlakte- en grondwater geen punt van aandacht in het sectorplan. Vanuit de respectievelijke rapportages blijkt zonneklaar dat Nederland de Europese doelen voor de KRW niet gaat halen en dat er grote problemen zijn in het zand- en löss gebied. Vanuit de overheden is er tot op heden onvoldoende sturing op dit dossier en de eigen verantwoordelijkheid van de sector gaat vooralsnog aan deze belangen volledig voorbij.

De milieubeweging staat voor een dergelijke grondgebonden duurzame melkveehouderij.
Een koe in de wei en een weidevogel er bij.

De voorliggende fosfaatmaatregelen sturen op een intensieve melkveehouderij à la varkens en kippen met alle daarbij behorende problemen van dien, waarin de intensieve bedrijven worden bevoordeeld en een ingewikkeld en niet te controleren en te handhaven systeem wordt opgedrongen. Koeien op stal en steeds meer inzet van techniek met een immens mestprobleem tot gevolg, alsof we dat al niet hadden in Nederland.

Hoogste tijd om het doodlopende pad van doorgaande schaalvergroting, ingewikkelde regelgeving met veel handhavingsproblemen en fraudegevoeligheid van dien, te verlaten. Samen met een coalitie van grondgebonden boeren streven wij naar een GVE norm van max. 2,3 GVE /ha inclusief jongvee met een maximum aantal kg melk /ha. Een gesloten mest/voerbalans per bedrijf of regio met blijvend grasland als hoofddoel voor voer. Kortom een veehouderij zoals die van oudsher bij Nederland hoort.  Simpel, duidelijk en controleerbaar. Die oproep wordt door veel boeren ondersteunt maar door de makers van het voorliggende plan genegeerd.

Klimaatproblemen, stikstof, fosfaat, bodemdaling, verlies aan biodiversiteit, weidegang en een steeds verdere krimp van het aantal grondgebonden bedrijven is het resultaat. Als het voorliggende plan door u wordt aangenomen is dat een volgende klap voor een groot deel van de familiebedrijven, veroorzaakt door collega’s en verwerkende industrie die alleen maar in groeien denken. En er is dan ook een zekerheid: een aantal doelen op gebied van dierenwelzijn, klimaat, milieu en biodiversiteit zullen niet worden gehaald.

Wij willen op weg naar een echte grondgebonden duurzame melkveehouderij.

Vanuit onze belangen die mede zijn ingegeven door samenwerking met grondgebonden boeren stellen wij u een tweetal vragen.

• Kunt u toezeggen dat de grondgebonden en biologische boeren, kortom de boeren die het probleem niet hebben veroorzaakt maximaal zullen worden ontzien en zo ja op welke manier wordt dat geborgd?

• Ziet u mogelijkheden om te voorkomen dat er vrij verhandelbare fosfaatrechten komen?
  Deze rechten zijn uiterst nadelig voor kleinere minder kapitaalkrachtige boeren en zadelen de sector weer op met extra kosten. Kosten waar men zelf altijd zo op tegen is. Wij begrijpen dan ook niet waarom het sectorplan zo geporteerd is van die vrij verhandelbare rechten. Op een dergelijke manier wordt er ongeveer 5 tot 7 miljard euro vanuit de overheid rechten aan de melkveehouderij geschonken. Als Nederland zijn derogatie verliest en Nederland moet gaan krimpen dan zal de overheid fors in de buidel moeten tasten om die rechten weer terug te kopen. Dat kan ons inziens niet de bedoeling zijn.

Dank voor uw aandacht en ik spreek hierbij de  wens uit dat u mijn gezichtspunten in uw overwegingen en besluitvorming wilt betrekken.