Dank u wel voorzitter,
De overgrote meerderheid is het er inmiddels wel over eens: de stikstofuitstoot in Nederland moet fors omlaag, omdat de natuur iedere dag ernstig lijdt onder de schadelijke gevolgen ervan. De vraag is echter: hoe?
De eerste en minst ingrijpende oplossing in de aanpak van de stikstofcrisis is volgens de Brabantse Milieufederatie het intrekken van langdurig ongebruikte stikstofrechten. Dat zeggen niet alleen wij, maar dat zegt ook de rechter in de zaak over de Amercentrale.
Het intrekken van alle latente stikstofruimte in Nederland vraagt ingrijpen van het Rijk. Daarnaast betekent het een grote administratieve operatie voor de omgevingsdiensten. Daar zijn we ons van bewust. Maar ook andere voorgestelde maatregelen, zoals uitkopen of onteigenen, kosten veel capaciteit. Het is goed om u daar als provincie op voor te bereiden.
De commissie Remkes geeft aan dat een halvering van de stikstofdepositie in 2030 noodzakelijk is. Het nieuwe kabinet heeft dit doel nu gelukkig overgenomen. Maar uit onderzoek van de Brabantse kranten en Investico van vorig jaar blijkt dat boeren en bedrijven nog zeker 30 miljoen kilo extra stikstof kunnen uitstoten. In het verleden zijn stikstofrechten namelijk ruimhartig afgegeven, waardoor veel bedrijven veel meer stikstofrechten hebben dan ze in de praktijk nodig hebben.
De aanwezigheid van die latente ruimte in de stikstofmarkt is een bom onder de hele stikstofaanpak in Nederland.
De werkgroep van het IPO concludeerde al “dat een algemene depositiedaling via extern salderen niet wordt bereikt. Een belangrijke oorzaak is dat de onbenutte ruimte binnen een vergunning gemiddeld 30% bedraagt; dit voorkomt dan stijging maar leidt niet tot daling.” In de praktijk ziet de BMF echter veel hogere percentages; tot wel 100% latente ruimte! Oftewel, er ligt soms jarenlang een vergunning op de plank die nooit is gerealiseerd. Gebeurt dat wel, dan hebben we er in Brabant weer een stikstofbron bij. En zijn we nog verder van huis.
U kunt verdere juridische onzekerheid voorkomen. Sta extern salderen alleen toe op basis van de daadwerkelijke stikstofemissie, dus niet de feitelijk gerealiseerde vergunde emissie.
Alleen dan kan met zekerheid worden gesteld dat de stikstofemissie daadwerkelijk afneemt. En is de kans dat die vergunning stand houdt bij de rechter het grootst. U had dit in uw Beleidsregel uit 2019 wat ons betreft goed geregeld.
Onze oproep is in lijn met aanbeveling 3 (p. 52) uit het evaluatierapport: “De werkgroep adviseert te onderzoeken hoe feitelijke depositiestijging bij extern salderen het beste gewaarborgd kan worden voorkomen… De werkgroep adviseert daarbij in ieder geval het uitgangspunt van de feitelijk gerealiseerde capaciteit te heroverwegen…”.
Brabantse Ontwikkelaanpak stikstof
De provincies Overijssel en Flevoland zijn tijdelijk gestopt met extern salderen. Van de provincie Noord-Brabant hebben wij begrepen dat zij dit nog niet overweegt, omdat wij in Brabant de Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof hebben. Die BOS heeft als uitgangspunt dat de stikstofdepositie niet mag toenemen. Het lijkt alsof er een fout in de tekst is geslopen, want dat hoort natuurlijk te zijn: de stikstofdepositie moet afnemen!
De BOS leunt zwaar op Rijksmaatregelen en stalmaatregelen. Het is zeer onzeker of de genoemde bronmaatregelen op korte termijn gaan leiden tot een daling van de stikstofdeken in Brabant. Ondertussen wordt er wel gesaldeerd. Zo wordt er opnieuw een hypotheek genomen op de toekomst en zoals u allemaal weet: een hypotheek moet een keer worden terugbetaald. Onze oproep is en blijft dan daarom: eerst stikstofruimte verdienen, dan pas uitgeven!
Kortom, het is maar de vraag of de BOS een goede onderlegger is voor instrumenten als extern salderen. De BMF vindt het niet verstandig dat de provincie doorgaat met extern salderen, zolang de juridische houdbaarheid niet gegarandeerd is. Nu blijven ondernemers en bedrijven te lang in onzekerheid.
De provincie zou kunnen overwegen om zelf een juridische crashtest te laten uitvoeren, in plaats van het aanvechten van vergunningen over te laten aan maatschappelijke organisaties. Duidelijkheid over de juridische houdbaarheid leidt tot rechtszekerheid voor initiatiefnemers en daar heeft iedereen belang bij.
Voorzitter. Extern salderen is een tijdelijke maatregel, totdat Rijk en provincies overeenstemming hebben over de structurele vorm van instemmingsverlening die juridisch houdbaar is. Wat de BMF betreft zou er vanuit Brabant een krachtig signaal naar Den Haag mogen om hiermee tempo te maken. Daar helpen we uw Staten graag bij.
Dank u wel.
