Samen met boeren verdroging Natte Natuurparels tegengaan
mei 28, 2019
Samen met boeren verdroging Natte Natuurparels tegengaan
De natte natuurgebieden in onze provincie hebben al jaren te kampen met verdroging. De biodiversiteit en andere natuurwaarden staan er daardoor zeer onder druk. Daar heeft afgelopen zeer droge zomer ook zeker geen goed aan gedaan. Mede op initiatief van de beheerders van de natuurgebieden en de BMF is er begin 2018 een project gestart om te kijken hoe dit proces gekeerd kan worden. Een bijzonder project want binnen het project werken agrariërs en natuurorganisaties direct samen aan bodem- en waterbeheer.
Binnen het project ‘Attentiezone’s Natte Natuurparels’ werken ZLTO, waterschappen en natuurorganisaties samen om de mogelijkheden van vernatting, verhogen retentie-capaciteit en/of beter bodembeheer in de gebieden rondom de natte natuurparels te onderzoeken. Samen met de boeren die daar hun bedrijf hebben dus. Ook zij zien de noodzaak van een ander water- en bodembeheer om de klimaateffecten op te kunnen vangen. Dit versterkt de veerkracht van de landbouw.
De aanpak
Er is gekozen voor één projectgebied in elk van de drie Brabantse waterschappen: Sang en Goorkens bij Waterschap Aa en Maas, Gorp en Roovert bij de Dommel en Turfvaart/Bijloop in het gebied van Brabantse Delta. Dit zijn overzichtelijke gebieden, waarin de aanpak van de verdroging een hoge prioriteit heeft.
De kern van het project bestaat uit het realiseren van regionale samenwerking tussen betrokken organisaties en het opzetten van bodem-studiegroepen. Dit type samenwerking is nog vrij nieuw. Landbouw en natuur kijken meestal eerste naar hun eigen terreinen. Om de geschetste innovatieve aanpak van de grond te krijgen is het noodzakelijk dat men verder kijkt dan puur het eigen belang. Daarnaast bestaat in dit soort situaties ook de neiging om te zoeken naar technische deeloplossingen, zoals precisielandbouw en peilgestuurde drainage. Die sparen weliswaar vaak de kool en de geit, maar bieden vaak geen echte duurzame oplossing.
Duurzame oplossingen
Vanuit de natuur- en milieuhoek wordt ingezet op een agro-ecologisch verantwoord beheer. Voorbeelden hiervan zijn: het verhogen van het organische stof-gehalte (1 kg organische stof kan 10 liter water vasthouden), het doorbreken en voorkomen van verdichting van de bodem, het stimuleren van het functioneren van bodemleven waardoor water beter kan infiltreren, of een ander landgebruik. Dit zijn maatregelen die goed doen voor zowel landbouw als natuur.
Daarvoor is het nodig dat het projectteam lef toont, out of the box durft te denken. Betrokken organisaties en technische ondersteuning moeten in de spiegel durven te kijken om hun eigen rol te bezien: zijn zij zelf soms niet het knelpunt (of de lock-in) in de realisatie van dit soort innovatieve oplossingen?
Verder na de eerste resultaten
In de eerste bijeenkomsten is gebleken dat ‘Keulen en Aken niet op dezelfde dag kunnen worden gebouwd’. Bij alle betrokken partijen is enige huiver om (te) grote stappen te zetten in vernieuwing van de aanpak van bodem en water. Voor boeren is het bijvoorbeeld al wennen om ZLTO, waterschappen en natuurorganisaties samen aan tafel aan te treffen. Toch is men positief gestemd. Een samenwerking rond het verzamelen van goede organische reststromen (van gemeenten, waterschappen en natuurorganisaties), deze kwalitatief hoogstaand te verwerken en dit logistiek met korte lijnen te organiseren kan bijvoorbeeld sterk bijdragen aan het verhogen van het organische stofgehalte van de landbouwgronden. Een goed voorbeeld van circulaire economie in natuur en landbouw.
Inmiddels zijn we alweer enige tijd verder. Er wordt gewerkt aan bodem- en watermaatregelen bij individuele bedrijven in de verschillende gebieden en worden er afspraken gemaakt op gebiedsniveau. Er zijn in elk geval al een paar positieve kanten van het project duidelijk geworden: de waardering van biomassa en vraag naar inzet biomassa is sterk stijgende. De samenwerking rond verwerking van biomassa wordt door alle partijen als interessant en kansrijk beoordeeld. De samenwerking biedt aanknopingspunten om gebiedsgericht te werken aan bodembeheer en kringlooplandbouw: hooiwinning, toepassing van ruige mest, inzaaien van klavers, uitmijnen van meststoffen, verbeteren van de voederwaarde van natuurgronden en agroforestry.