Waterschappen, pak verdroging aan bij (grondwater)bron

april 20, 2021

Waterschappen, pak verdroging aan bij (grondwater)bron

Krijgen we voor het vierde jaar op rij een zomer met droogvallende beken, vennen en moerassen? Die kans wordt steeds groter nu de Brabantse waterschappen geen beregeningsverbod instellen voor grasland. De Brabantse Milieufederatie (BMF), Natuurmonumenten en Brabants Landschap pleiten ervoor om verdroging tegen te gaan door het probleem bij de bron aan te pakken.

De natuur heeft de afgelopen jaren zwaar geleden onder verdroging. Dat probleem ligt niet bij het weer, er valt namelijk nog steeds evenveel regen als pak ‘m beet honderd jaar geleden. We zijn ons kostbare grondwater alleen veel harder en sneller aan het verbruiken, we hebben eigenlijk een waterverslaving.

Drinkwaterbedrijven, industrie en consumenten gebruiken steeds meer water dat wordt onttrokken aan de bodem. In de landbouw neemt vooral tijdens de steeds vaker voorkomende droogte het gebruik van grondwater sterk toe. Zo is er een enorme toename in het grondwatergebruik voor beregening van akkers en weilanden van 40 miljard liter water in 2014 tot een schrikbarend dieptepunt van 100 miljard (!) liter in de afgelopen zomers. Er wordt meer en op steeds meer plekken beregend.

Kies voor slim beregeningsbeleid

De Brabantse waterschappen bepalen de regels rondom beregening en hebben daarmee een sleutelpositie om verdroging tegen te gaan. Zij zitten letterlijk aan de knoppen en kunnen de grondwaterkraan waar nodig langzamer laten lopen. Zij kunnen een tijdelijk verbod van beregening met grondwater van grasland instellen, maar voor dit hele jaar is al besloten dat zo’n verbod er niet komt. Ook al is het straks kurkdroog, er mag onbeperkt beregend worden uit grondwater.

Elk jaar op 1 april bepalen de waterschappen of er een verbod moet komen. Het lot van de natuur hangt daarmee af van één dag in het jaar. Alles valt of staat met een momentopname en dat terwijl de grondwaterstand continu wordt gemeten. Waterschappen hebben dan ook de techniek in huis om slimmer te sturen op beregening.

De peildatum van 1 april is wat de BMF, Natuurmonumenten en Brabants Landschap betreft sterk achterhaald. Maak gebruik van de actuele informatie om een beregeningsverbod wel of niet in te stellen. Is de grondwaterstand op enig moment in de zomer te laag, dan volgt er een lokaal beregeningsverbod. Is het evenwicht weer voldoende hersteld, dan kan het verbod weer worden opgeheven.

Ander beregeningsbeleid noodzakelijk

Willen we verdroging tegengaan, dan is het nu tijd om de goede keuzes te maken. Daarvoor is het nodig om meer water vast te houden, maar vooral om zuiniger om te gaan met het grondwater, ook voor beregening.

Dit vraagt om een transitie van het beregeningsbeleid. Het alleen vrijwillig stimuleren van water vasthouden zonder bindende afspraken om minder water te gebruiken voor beregening is te beperkt gezien de grote verdrogingsproblematiek. Helaas zien de natuur- en milieuorganisaties dat er op korte termijn te weinig wordt gedaan. De noodzakelijke aanpassingen van het beregeningsbeleid zien we onvoldoende terug in de nieuwe waterbeheerplannen.

Grondwater is de levensader voor planten en dieren

Duidelijk is dat we zo niet door kunnen gaan zonder onherstelbare schade aan natuur aan te richten. Wat de Brabantse Milieufederatie, Brabants Landschap en Natuurmonumenten betreft, moeten de waterschappen inzetten op een slim beregeningsbeleid met vergunningenstelsel, meer water vasthouden en moeten alle gebruikers veel zuiniger omgaan met ons grondwater. Het grondwater is de levensader voor veel planten en dieren, het is de aorta van onze natuurgebieden waar zoveel Brabanders van genieten.

De waterbeheerplannen van de Brabantse waterschappen liggen ter inzage tot en met half mei. Dit opiniestuk is eerder gepubliceerd in het Brabants Dagblad.

Door:
Misha Mouwen, adjunct-directeur Brabantse Milieufederatie
Lars Koreman, provinciaal ambassadeur Natuurmonumenten
Joris Hogenboom, directeur Brabants Landschap