Ons Brabantse Water: deel 1 – strijd om diepe grondwater

mei 26, 2019

Ons Brabantse water: de strijd om het diepe grondwater

Omdat het ondiepe grondwater steeds verder verontreinigd raakt, begint in Brabant een strijd los te barsten om het diepe grondwater. Niet alleen ons drinkwaterbedrijf gebruikt dat, maar ook commerciële partijen hebben er hun oog op laten vallen. Wat betekent dat voor ons Brabantse water?

Brabant Water is de grootste leverancier van drinkwater in deze provincie. Het water dat zij leveren is van zeer hoge kwaliteit en dat heeft een reden: in Brabant beschikken wij over relatief grote hoeveelheden grondwater. Dit grondwater ligt bovendien op grote diepte en onder een afsluitende kleilaag, waardoor het goed beschermd wordt tegen verontreinigingen van buitenaf. Een groot deel van deze voorraden wordt gevoed vanuit de Belgische Ardennen. Het water in dit diepe pakket verplaatst zich maar met een snelheid van 3 tot 5 meter per jaar en kan dus honderden tot duizenden jaren oud zijn voordat het uit de grond wordt opgepompt om in ons glas te belanden. Geen wonder dat dit water ook waarde heeft voor de industrie.

Het is niet voor niets dat bijvoorbeeld Bavaria en Coca Cola, maar ook frisdrankbottelaar Refresco in Brabant gevestigd zijn. Dit laatste bedrijf heeft enige tijd geleden een vergunning aangevraagd voor het oppompen van twee keer zoveel grondwater. Dat water willen ze voor het grootste deel uit het diepe grondwaterpakket gaan halen. Op dit moment haalt Refresco het merendeel van het water nog uit het eerste en ondieper gelegen watervoerende pakket. Zou het bedrijf daar twee keer zoveel water uit gaan oppompen, dan heeft dit directe (negatieve) gevolgen voor de grondwaterstanden in de omgeving. Maar dat is niet de belangrijkste reden: het diepe water is veel schoner, zelfs zo schoon dat het bestempeld kan worden als bronwaterkwaliteit. Grote Amerikaanse bedrijven eisen die kwaliteit van hun bottelaars. Als Refresco die niet kan leveren, prijzen ze zichzelf uit de markt.

Dit feit maakt pijnlijk duidelijk hoever de verontreinigingen in de Brabantse ondergrond reiken: kennelijk is het water op 80 meter diepte al niet meer schoon genoeg om zonder al te veel nazuivering voor consumptie te gebruiken. Op deze diepte worden zelfs al resten van bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Dat is ook een van de redenen dat Brabant Water een aantal van zijn winningen naar het diepe pakket heeft verplaatst. De koepel van drinkwaterbedrijven – Vewin – trok deze zomer hierover aan de bel. Zij hebben een website ontwikkeld waarop te zien is waar en hoeveel bestrijdingsmiddelen in het grondwater zitten.

De BMF gaat de vergunning voor Refresco aanvechten. We vrezen namelijk dat het uitgeven van meer vergunningsruimte voor bedrijven zal leiden tot meer verdroging. Want de effecten van het dieper winnen van grondwater zijn weliswaar minder duidelijk te zien aan maaiveld, maar ze zijn er wel degelijk. Ze zijn alleen veel diffuser en moeilijker hydrologisch hard te maken. Het lijkt er echter op dat diepe winningen behoorlijk invloed hebben op de kwelstromen in de ondergrond. Dit opstijgend grondwater is op verschillende plekken in Brabant verantwoordelijk voor de vorming van bijzondere stukken waterafhankelijke natuur. Niet in de laatste plaats omdat dit water vaak een unieke samenstelling heeft.

Ten slotte willen we met het aanvechten van de vergunning ook duidelijk maken dat met het verdiepen van winningen het probleem van de toenemende grondwatervervuiling ontweken in plaats van aangepakt wordt. De verontreiniging van het grondwater door onder andere bestrijdingsmiddelen, maar ook door een teveel aan nutriënten vormt een sluipende bedreiging voor de natuur en de biodiversiteit, maar is nog moeilijker zichtbaar te maken dan verontreiniging van het oppervlaktewater.

In het volgende artikel meer over verdroging.