Neonicotinoïden niet alleen giftig voor insecten

december 14, 2015

Neonicotinoïden niet alleen giftig voor insecten

Neonicotinoïden, bestrijdingsmiddelen tegen plaaginsecten in de land- en tuinbouw, blijken ook giftig voor andere soorten. Ongewervelde dieren in het water zijn bijvoorbeeld heel gevoelig. In wateren waar de kwaliteits­normen voor neonicotinoïden worden overschreden, bleek veel minder van deze macrofauna aanwezig. Dit betekent dat er minder voedsel voor vissen beschikbaar is in deze wateren. Dit komt naar voren uit literatuuronderzoek.

Wat zijn neonicotinoïden?

Neonicotinoïden zijn bestrijdings­middelen die worden toegepast tegen plaaginsecten. Ze lijken qua werking op nicotine en hebben een remmende werking op het zenuwstelsel. Fipronil is een insecticide dat lijkt op een neonicotinoïde en daarom ook is meegenomen in het onderzoek. Deze stoffen worden vaak toegepast als zaadcoating of als bodem­behandeling, verspreiden zich dan door de gehele plant en breken heel langzaam af. Ook lekken ze uit naar de bodem en het oppervlaktewater.

Effecten neonicotinoïden

Neonicotinoïden blijken behalve voor plaaginsecten ook giftig te zijn voor nuttige insecten zoals bijen. Bijen krijgen de stoffen binnen via het stuifmeel en nectar van de plant. Mogelijk kan hierdoor ook de grote bijensterfte (mede) door worden verklaard.Veel andere ongewervelde en gewervelde dieren kunnen hier negatieve effecten van ondervinden. Niet alleen treedt sterfte op, maar er zijn ook allerlei effecten zoals onderdrukking van het immuunsysteem waardoor dieren eerder ziek worden.

Effecten op vis

Door het uitlekken naar oppervlaktewateren kunnen neonicotinoïden ook in vissen en hun voedseldieren terechtkomen. Vissen zijn relatief wat minder gevoelig voor neonicotinoïden, maar wel voor fipronil. Het grootste effect op vissen zit in de afname van voedsel, omdat vissen in één of meer levensstadia insecten en ongewervelden eten.

De normen voor het gebruik van neonicotinoïden en fipronil worden in Nederland regelmatig overschreden, vooral in gebieden waar veel glastuinbouw en bloemteelt plaatsvindt. Nederlands onderzoek heeft laten zien dat er in wateren waar de normen worden overgeschreden veel minder macrofauna (insecten en andere ongewervelden die in het water voorkomen) wordt aangetroffen

In 2013 zijn drie neonicotinoïden en fipronil in Europa tijdelijk verboden voor een aantal toepassingen. Na twee jaar zou een evaluatie van deze maatregel plaatsvinden. Zolang dit niet is gedaan blijft het verbod van kracht.

Lees hier het hele onderzoeksrapport.