Geslaagde informatieavond over kerncentrales Doel

januari 25, 2016

Geslaagde informatieavond over kerncentrales Doel

Op dinsdag 19 januari j.l. organiseerde de Brabantse Milieufederatie in samenwerking met de Zeeuwse Milieufederatie, WISE en Benegora een informatieavond over de kerncentrales in Doel (België). Deze avond was georganiseerd naar aanleiding van het groeiende aantal incidenten bij de kerncentrales en toenemende zorgen hierover. Zo zijn er al meerdere malen scheurtjes in reactorvaten ontdekt, is er in november vorig jaar een explosie geweest en was er onlangs nog sprake van een waterlek.

De informatieavond is succesvol verlopen; er waren zo’n 150 aanwezigen die zich lieten informeren en mee dachten over verdere actie. De avond werd geopend door Arianne Vijge van de Brabantse Milieufederatie en Peer de Rijk van WISE.

De eerste spreker was Sara van Dyck van de Bond Beter Leefmilieu uit België. Ze vertelde over de kerncentrales waarbij de vraag of België kernenergie nodig heeft, centraal stond. Vervolgens ging Peter van den Ouden (GroenLinks, gemeenteraad Bergen op Zoom) in op het aantal incidenten en hoe het kan dat er sabotage heeft plaats gevonden en de daders nog niet gepakt zijn. Na de pauze vertelde Bert Zwiers van Benegora (Belgisch Nederlands Grens Overleg regio Antwerpen) over de juridische mogelijkheden om de kerncentrales van Doel te sluiten.

Tijdens het laatste onderdeel van de avond kwamen een aantal vragen naar boven die door de panelleden van de avond werden beantwoord. Hieronder volgt een overzicht van de gestelde vragen en antwoorden. De namen van de panelleden zijn hieronder afgekort: Peter van den Ouden (PvdO), Peer de Rijk (PdR), Sara van Dyck (SvD), Arianne Vijge (AV) en Bert Zwiers (BZ).

Vraag 1: Peter van den Ouden gaf in zijn verhaal aan dat jodiumpillen en rampenplannen niet helpen. Komt er een brochure wat je nou wel kunt doen in geval van calamiteiten?
PvdO: Er zijn rampenplannen. Dat is goed. Er is ook een veiligheidsregio die de rampenplannen uitoefent. Bij grote calamiteiten gaat de bevolking op drift. Rampenplannen bieden in dat geval een schijnveiligheid.
PdR: Jodiumpillen beschermen tegen radioactief jodium, maar niet tegen de andere radioactieve stoffen. Dat is belangrijk om in het achterhoofd te houden. Fukushima is daar een voorbeeld van hoe het mis kan gaan. Honderden gezinnen zijn er gebleven omdat ze jodiumpillen hadden gekregen en dachten dat voldoende bescherming gaf.

Vraag 2: Hoe kan het dat minister Marghem (B) en minister Schultz van Haegen (NL) verantwoordelijk kunnen/willen zijn voor een mogelijk ongeluk dat genocide kan veroorzaken?
SvD: De verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij minister Marghem, maar de nucleaire veiligheid ligt bij minister Jambon. Op het kabinet van Marghem werkt iemand die van Electrabel komt.

Vraag 3: Over de leveringszekerheid in België: Denkt u dat de oude reactor langer wordt opengehouden uit een angst dat de reactor met scheurtjes misschien zou moeten sluiten?
SvD: Ten behoeve van de zekerheid wordt de oudste reactor langer open gehouden, maar zal ook de reactor met scheurtjes weer online gezet worden. Het is vervelend om hiervan afhankelijk te zijn: een besluit langer open te blijven is niet gunstig t.o.v. andere energieleveranciers; ondertussen is er een voorstel ingediend om gas te subsidiëren. Het is dus een soort van slag om de arm om niet alle vier de reactoren kwijt te raken.

Vraag 4: Hoe kunnen wij nu als burger ervoor zorgen dat menselijke belangen zwaarder gaan wegen dan economische belangen?
PdR: Er wordt al heel lang geprobeerd om iets in beweging te zetten. Wat kun je nou doen? De enige manier is mensen die ongerust zijn bij elkaar brengen, en vragen gaan stellen, en in actie komen.
PdvO: Opvoeren van politieke druk. Als gemeenteraad doen we dit ook, maar door samenwerking met andere raden, partijen, etc., voer je de druk op. Ook grensoverschrijdende samenwerking moet bevorderd worden. Maatschappelijke verandering krijg je alleen als veel mensen vinden dat er iets moet gebeuren.
SvD: Het signaal moet uit verschillende hoeken komen. Dit is voor het eerst dat ik zoveel druk zie in de media en bij een bijeenkomst.
AV: realiseert u zich ook dat wanneer je tegen bent, je ook ergens voor kunt zijn. Je kunt je ook inzetten voor 100% duurzame energie.

Vraag 5: Is het bekend of de energiebedrijven het financieel moeilijk hebben met ontsluiten, beheren en ontmantelen van de centrales? Is dat geld er of draait de belastingbetaler hier voor op?
SvD: levensduur verlenging kost ongeveer 600 miljoen euro voor Tihange 1 en 700 miljoen voor Doel 1 en 2, maar dit is mooi geregeld via akkoordjes met de regering. Een deel van de winst die ze maken dankzij hun afgeschreven kerncentrales moesten ze terug betalen, maar door deze akkoordjes hoeft dat minder (ze zouden zelfs schadevergoeding krijgen als de regering zich bedenkt). Voor ontmanteling zijn middelen ontoereikend, en worden zelfs voor andere zaken ingezet.

Vraag 6: We moeten omschakelen naar duurzame energie, maar is er in België ook een omslag in denken?
SvD: In Vlaanderen is wel de wil om duurzaam in te slaan, maar daden blijven uit. Er is veel werk aan de winkel. België loopt achter op het gebied van hernieuwbare energie productie, in goed gezelschap van Nederland.

Vraag 7: In de scheurtjesreactor zitten scheurtjes tot 18 cm! Hoe hoog moeten we het veiligheidsrisico inschatten? Kan dit in procenten?
SvD: Het is onmogelijk om er procenten op te plakken. Er is teveel onduidelijk om er zeker van te zijn dat de reactoren veilig energie kunnen produceren. Het FANC (Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle, België) heeft gezegd dat er zeer waarschijnlijk geen probleem is.
PdR: Niemand waagt zich aan een percentage. Het gaat om de bestendigheid van het reactorvat tegen temperatuur verschillen (bij uitschakeling, daalt de temperatuur). De wand kan daar een beperkt aantal keren tegen. Dat kan een paar keer goed gaan. Het FANC gaat ervan uit dat er niet veel onverwachte noodstoppen zullen zijn, maar de afgelopen maanden blijkt dat je nergens van uit kan gaan. In praktijk gebeuren die vaker dan in theorie.

Vraag 8: Een tijd terug was er een bijeenkomst met experts. De Gemeenteraad van Steenbergen wist hier niets van. Loopt deze gemeente geen gevaar bij een ongeval?
PvdO: De risico’s zijn net zo groot als voor Bergen op Zoom.

Wat gebeurt er eigenlijk in Frankrijk, en op Europees niveau?
PdR: Frankrijk is afhankelijk van kernenergie, ze hebben 58 reactoren, maar er is iets aan het veranderen: er is een wet aangenomen die een grens stelt aan het percentage kernenergie. Alle reactoren lopen tegen het einde van hun levensduur. Er mogen geen nieuwe centrales komen om die te vervangen. Heel langzaam verandert er iets.
Op Europees niveau: Duitsland heeft zich uitgesproken over Doel en Tihange en Luxemburg over Tihange. Wij vragen Schultz van Haegen om zich ook uit te spreken. Op zich spreek je je nooit uit over het beleid van buurlanden, er is wel overleg, maar verder niets. Er zijn geen EU standaarden omdat er teveel verschillende belangen zijn. Frankrijk wil bijvoorbeeld niet dat andere landen mee kijken naar hun beleid. Steeds meer landen nemen afscheid van kernenergie. We moeten elkaar kunnen aanspreken op beleid.

Vraag 9: Wanneer wij dertig procent minder energie gaan gebruiken, kunnen we dan energie naar België sturen?
PvdO: minder energie gebruiken, is heel goed. GroenLinks is groot voorstander van omschakeling van energie én energiegebruik verminderen. Nederland bungelt onderaan de lijst van Europese landen op gebied van duurzame energie. Binnenkort hebben we in de gemeenteraad van Bergen op Zoom gesprekken over het duurzaamheidsbeleid: wij vinden dat we het voorbeeld moeten geven.

Vraag 10: Borssele is van 1973, wat wordt er in NL gedaan om Borssele te laten stoppen?
PvdO: U heeft volstrekt gelijk: het reactorvat is zelfs van dezelfde producent als de scheurtjesreactor Doel 3.Borssele mag ook langer doordraaien. GroenLinks is groot voorstander van sluiting. We moeten meeralternatieve bronnen gebruiken.SvD: Wellicht kunnen we vanuit België geluid laten horen tegen Borssele en vanuit Nederland tegen Doel.
PdR: Het is heel goed als de Belgen dat van ons zouden vragen. Kamerlid Stientje van Veldhoven (D66) heeft gezegd dat NL wil meebeslissen over heropstarten van Doel. Wij vroegen: vind u het ook goed dat de Belgenmeebeslissen over Borssele? Daar moest ze over nadenken. ‘Ja’ is te ingewikkeld, maar ‘nee’ ook, want danis haar antwoord ook hypocriet. Heel terecht als Belgen zich zorgen maken over Borssele. Het reactorvat isook gedeeltelijk onderzocht op scheurtjes, maar 40 %. Je kunt op grond hiervan onmogelijk stellen dat ernergens scheurtjes zijn; wij eisen een 100 % onderzoek. Ook Borssele kent heel veel incidenten. Serieuze problemen. Delta zit in de maag met de centrale: ze verdienen te weinig en zien grote kosten aankomen(veiligheid, ontmantelen, etc.). Ze vroegen hulp aan Den Haag. De overheid gaf aan de centrale misschien te moeten overnemen. Dan wordt de centrale genationaliseerd en vervolgens gesloten.

Vraag 11: Waarom beschermen landen hun eigen energiemarkten?
SvD: We zien op Europees vlak steeds meer ideeën voor een Europese energie unie ontstaan. Meer samenwerking en lagere kosten. Maar dit is een gevoelig onderwerp: het gaat om soevereiniteit en landen mogen hun eigen energiemix kiezen. Heel belangrijk om te realiseren is dat kernenergie heel geconcentreerd is, en de betrokken partijen veel macht hebben. Aan hernieuwbare energie kan iedereen mee werken en iedereen kan het zelf doen. Dan doorbreek je die machtsstructuur.

Vraag 12: De ontmanteling van een centrale duurt 25 jaar. Er is geen winst, er zijn alleen uitgaven. Het gevaar bestaat dat de uitbaters van de centrales zich in elk land failliet verklaren en het land opzadelen met de kosten. Daar moet op Europees vlak iets mee gebeuren; hoe pak je dat aan?
SvD: dit is effectief een probleem en wordt niet genoeg gezien. Bijdragen hiervoor moeten in een fonds terecht komen en het is niet zeker of deze middelen toereikend zullen zijn.
PdR: Een rol voor Europa? Het is heel ingewikkeld om op één lijn te komen. Er zijn veel uiteenlopende belangen. Af en toe zijn er lichtpuntjes: in Duitsland moeten de grote maatschappijen van centrales af. Zij hadden ook te weinig geld op zij gelegd. Hier wordt de keuze gemaakt om de bedrijven te splitsen: alle nucleaire zaken in een Bad Bank constructie te leggen, en dan of bij de overheid, of separeren en later bij de overheid te leggen. Dat is heel kwalijk. De Europese commissie let hierop, of de constructies mogen of niet. Hangt af van politieke moed en wil en hier een stokje voor te steken om bedrijven hun verantwoordelijkheid te laten nemen ook in de toekomst. Hiervoor moeten genoeg mensen druk uitoefenen.
AV: je kunt de druk helpen opbouwen, door deze organisaties te steunen. En ook aan je eigen energieconsumptie kun je wat doen.

De centrales in België hebben 93 keer een noodstop moeten maken, Borssele zes keer. Kun je niet keihard zeggen dat de situatie onveilig is? Blokkeer de Westerschelde!
PdR: Ongelooflijk belangrijk dat je alles doet wat je kan in je eigen leven. Je kunt heel veel doen. Organiseer jezelf. Kom in verzet. Borssele is niet veiliger of veilig genoeg, maar ze moeten sluiten.
AV: een actieplan is lastig om nu hier te maken. Als je iets wilt doen, laat het weten aan één van de initiatiefnemers van deze avond.