Boeren met hand, hoofd en hart bij Bioboerderij ’t Schop

augustus 23, 2024

Boeren met hand, hoofd en hart: terugblik bezoek aan Bioboerderij ’t Schop in Hilvarenbeek

Op donderdagochtend 15 augustus gingen we met een groep op bezoek bij
Bioboerderij ’t Schop in Hilvarenbeek. De familie Van den Broek boert al 100 jaar op deze plek. Inmiddels doen ze dit al ruim 40 jaar biologisch. Vader Jan en zoon Bart namen ons twee uur lang mee in de historie van de boerderij, maar vooral ook naar het nu; naar de wijze waarop ze nu werken en welke mooie producten dat oplevert, voor ons mensen én voor de natuur.

Jan en Bart ontvingen ons met een heerlijk kopje koffie of thee en startten ons bezoek in de kapschuur waar een aantal weken geleden nog koeien op een dikke laag stro stonden. Jan vertelde met verve over hoe het zover gekomen is op ’t Schop. Eerst over het gemengde bedrijf van opa Van den Broek in 1923, die superzuinig met zijn mest omsprong. Daarna over zijn vader, die meeging met zijn tijd met trekkers, melkmachines, kunstmest en de rol die de ruilverkaveling daarin speelde.

“Je kunt niet groen doen, als je rood staat.”

En uiteindelijk over hoe Jan zelf het stokje overnam en begin jaren ‘80 een boerderijwinkel startte, omschakelde naar biologisch en kookworkshops in het repertoire van de boerderij opnam. Er kwamen Black Angus-vleesrunderen in de plaats van melkkoeien en ze zetten die Black Angus-runderen aan het werk als begrazers in natuurgebieden: een lekker hapje voor de koeien én goed voor de natuur!

Meerdere activiteiten

’t Schop is een mooie en diverse boerderij, waar een hoop te zien en te doen is. Dat is ook nodig, om genoeg geld te verdienen. Het aantal mensen dat biologische producten koopt groeit alleen niet zo hard en dat is natuurlijk een bron van zorg voor Jan en Bart. Zoals Bart het zegt: “Je kunt niet groen doen als je rood staat.”

Op ’t Schop zetten ze dan ook in op meerdere activiteiten. De diverse kookworkshops en de unieke  vergader- en feestlocaties geven mensen de gelegenheid om zakelijk of privé een bijeenkomst te organiseren op een bijzondere en inspirerende plek. En een mooie bijkomstigheid: zo maken mensen kennis met de biologische producten van ’t Schop en een biologische boerderij in het algemeen.

Jan heeft zijn werk op de boerderij lange tijd gecombineerd met 1 tot 2 dagen per week lesgeven aan de Lagere Agrarische School. Nog altijd houdt hij zich graag met educatie bezig. Elke donderdagochtend komt de basisschool uit de buurt op bezoek. Een moestuincoach duikt dan met de leerlingen de moestuin in, Jan gaat met een groepje de stal in en een (groot)ouder van één van de leerlingen gaat aan de slag met een stel kinderen in de keuken.

De keuzes van nu

Momenteel staan Jan en Bart voor vraagstukken die met de toekomst van het bedrijf te maken hebben. Hoe blijft ’t Schop financieel gezond, ook als Jan en zijn vrouw Cecile stoppen met hun werk op de boerderij? Zoon Bart is al bezig om het team op de boerderij uit te breiden, bijvoorbeeld in de winkel, in de slagerij en in de tuin, met medewerkers met specifieke expertises zoals de moestuincoach. Daarnaast breidt het dorp Hilvarenbeek uit richting de boerderij, wat allerlei effecten heeft op ’t Schop. Genoeg uitdagingen dus.

Compostkeuken

Inmiddels is het de hoogste tijd om de kapschuur uit te komen en met Jan het erf op te gaan. Het is prachtig weer en in het zonnetje maken we een rondgang. We beginnen bij de kruidentuin en de moestuin en staan langer stil bij de compostkeuken. Hier benadrukt Jan het belang van het bodemleven. Biologische boeren gebruiken geen kunstmest en geen bestrijdingsmiddelen, omdat dat funest is voor het bodemleven. In plaats daarvan kun je de bacteriën en ander leven in de bodem juist voeden met compost en stalmest.

De compostkeuken staat onder leiding van Nikki Daniëls. Met een microscoop onderzoekt ze welke bacteriën de grond nodig heeft, waarna ze een recept samenstelt voor een passende compostmaaltijd voor de bacteriën. Hier geeft Nikki ook cursussen over op ’t Schop.

Rupsen, varkens en koeien
Na de compostkeuken ontdekken we de prachtige rupsen van de koninginnepage op de venkel in de moestuin en maken we kennis met vier varkens. Deze jonge krulstaartjes heeft Jan gekocht van een bevriende biologische varkenshouder. De varkens zorgen ervoor dat er niets verspild wordt op de boerderij.

Kruiden, bomen en bloemen

Op ’t Schop zie je geen gladde grasmatjes maar juist kruidenrijk grasland met kruiden als witte en rode klaver, cichorei en weegbree. Jan legt uit dat klavers er voor zorgen dat het gras goed groeit, omdat ze stikstof binden. Een soort natuurlijk mestmiddel dus! Bovendien is kruidenrijk grasland goed voor de biodiversiteit én gezond voor de koeien die het eten. Zo zorgt het voor een goed weerstand: Jan heeft al 20 jaar geen antibiotica gebruikt voor zijn dieren.

De deelnemers nemen een kijkje bij de weiden van ’t Schop.Het kan voorkomen dat er kruiden groeien die minder welkom zijn. Jan wijst erop dat als er bijvoorbeeld te veel ridderzuring in je wei staat, het bodemleven niet in balans is: “Het is de kunst om de voorwaarden in de bodem zo te scheppen voor wat jij wil dat er groeit.”

Naar aanleiding van een vraag van een deelnemer geeft hij aan dat Jacobskruiskruid voor zijn koeien minder een probleem is dan bij diverse andere boeren. De koeien op ’t Schop eten het op en als er veel in een wei staat, wordt er wel eens wat uitgestoken. Hij geeft de tip om zout in het gat te strooien na het uitsteken, omdat zo voorkomen wordt dat het lastige kruid opnieuw terugkomt.

Biostreekwinkel

In de biologische streekwinkel van ’t Schop laven we ons aan de aanblik van een zeer divers assortiment. In de winkel wordt het vlees van de eigen koeien verkocht en er is, naast de grote keuken voor de kookworkshops, ook een ruimte waarin de slager dat vlees uitbeent voordat het de winkel in gaat.

Behalve het eigen vlees worden ook allerlei producten verkocht van collega-bioboeren uit de omgeving. Het assortiment wordt aangevuld met producten van de biologische groothandel zodat de consument alles in één keer kan halen bij de biostreekwinkel. Bart legt uit dat je biologische producten makkelijk kunt herkennen aan het logo met het groene blaadje. Biologische producten moeten voorzien zijn van dat logo.

Na het bezoek aan de winkel nemen we afscheid en nemen een aantal deelnemers van de gelegenheid gebruik om een smakelijke biologische boodschap te doen. Het was een zeer diverse en leerzame ochtend en de stemming zat er goed in, mede door de enthousiaste en bevlogen begeleiding door Jan en Bart. Bedankt!

Wil je zelf de biostreekwinkel van ’t Schop bezoeken of een activiteit organiseren op ’t Schop? De winkel is open van woensdag tot en met zaterdag. Kijk op de website van ’t Schop voor de exacte openingstijden en meer informatie.