10 x Juridische tips voor natuur- en milieugroepen
februari 15, 2023
10 x Juridische tips voor natuur- en milieugroepen
Veel lokale milieugroepen worstelen met de juridische praktijk. Daarom organiseert de BMF verschillende juridisch-bestuurlijke praktijkcursussen voor leden van aangesloten groepen. Hieronder enkele tips die tijdens die cursus aan de orde komen.
- Hoe weet ik wat er gaande is? Blijf op de hoogte via de e-mailservice!
- Heb ik een belang?
- Zijn onze statuten op orde?
- Reageer op de juiste momenten!
- Informele aanpak? Baat het niet, dan schaadt het niet!
- Heeft de gemeente alles wel meegenomen?
- Haast geboden? Vraag om schorsing of voorlopige voorziening!
- Niet tijdig beslist? Vraag om een dwangsom!
- Overlast of hinder? Vraag om handhaving!
- De Wob: een belangrijke bondgenoot voor milieugroepen!
1. Hoe weet ik wat er gaande is? Blijf op de hoogte via de e-mailservice!
Vroeger stonden alle bekendmakingen in krant of huis-aan-huisblad. Maar de laatste jaren zijn de meeste overheden gestopt met publicaties op papier. In plaats daarvan gaat nu alles digitaal. Maar hoe weet je nu dat er een vergunning in de buurt is verleend of dat er een plan ter inzage ligt? Een handige en tijdbesparende manier om op de hoogte te blijven is de e-mailservice van Overheid.nl. Daarop kun je zelf aangeven welke soorten bekendmakingen (bijvoorbeeld kap, milieu) van welke overheden je wilt zien. Je kunt zelfs aangeven tot welke afstand van je huis je op de hoogte wilt blijven.
2. Heb ik een belang?
Het wordt de laatste jaren lastiger om naar de rechter te stappen, ook bij besluiten van de overheid op het gebied van het omgevingsrecht. Om als burger belanghebbende te zijn is het nodig dat je “rechtstreeks feitelijke gevolgen” ondervindt en dat die gevolgen van “enige betekenis” zijn. Dat klinkt ingewikkeld, maar de vuistregel is: kun je van een activiteit niets zien, horen, voelen of ruiken, dan heb je geen belang.
3. Zijn onze statuten op orde?
Ook voor rechtspersonen zoals actiegroepen en milieuverenigingen wordt het moeilijker om in beroep of bezwaar te gaan. Een belangrijke voorwaarde is dat je als rechtspersoon belanghebbende bent en dat je statuten op orde zijn.
4. Reageer op de juiste momenten!
Het mobiliseren van sociale media en pers is prima, maar zorg er vooral voor dat je óók formeel bij de juiste instantie reageert. Zorg dus dat je op het juiste moment – dus niet te vroeg en vooral niet te laat – een reactie geeft via een zienswijze, inspraakreactie of bezwaarschrift. Het hoeft geen dichtgetimmerde juridische reactie te zijn: het belangrijkste is dat je aangeeft waar je moeite mee hebt en waarom. Alleen op die manier kan het komen tot een behandeling van je verhaal.
Het lijkt een open deur maar we maken in de praktijk mee dat er via Twitter, Facebook en pers volop geageerd wordt tegen een bepaald voornemen, maar dat er geen enkele zienswijze of bezwaar binnenkomt. De overheid kan dan weinig anders dan het initiatief honoreren.
5. Informele aanpak? Baat het niet, dan schaadt het niet!
Steeds meer overheden vragen bezwaarmakers om hun bezwaren in een informeel kader te bespreken, ook wel ‘andere aanpak’ of ‘mediation’ genoemd (strikt genomen is het geen mediation). Maak altijd gebruik van zo’n aanbod! Het is een laagdrempelige mogelijkheid om met de overheid in contact te komen en met de behandelende ambtenaren te praten over jouw probleem en over mogelijke oplossingen. Het gesprek is meestal ook met een ‘onafhankelijke’ procesbegeleider van een andere afdeling van het overheidsorgaan. Kom je er met deze informele aanpak niet uit, dan kun je altijd je bezwaar of beroep doorzetten.
6. Heeft de gemeente alles wel meegenomen?
Veel gemeenten blijken bij vergunningverlening te ‘vergeten’ dat er meer dan één aspect is waar ze naar moeten kijken. Zo zien ze bij het verlenen van vergunningen voor evenementen en festivals vaak over het hoofd dat er naast het traject van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en openbare orde ook een ruimtelijke afweging speelt. Bij de kap van bomen kan hetzelfde spelen. Naast de verlening van de kapvergunning op grond van APV of kapverordening kan ook de vraag aan de orde zijn of de kap spoort met het bestemmingsplan of de Wet Natuurbescherming en of een omgevingsvergunning (aanlegvergunning) nodig is. Let er dus goed op dat de gemeente al die aspecten heeft meegenomen.
7. Haast geboden? Vraag om schorsing of voorlopige voorziening!
Dreigende kap, bouw of sloop kan je proberen tegen te houden door een schorsing of voorlopige voorziening te vragen. Het is dan wel nodig dat er een bezwaar of beroep in behandeling is. Een schorsing of voorlopige voorziening is een tijdelijke maatregel die de Voorzieningenrechter kan treffen om ‘onomkeerbare gevolgen’ van een besluit te voorkomen.
Let op: zo’n verzoek maakt alleen kans als je een spoedeisend belang hebt. Geef in je verzoek dus aan wat het spoedeisende belang is, bijvoorbeeld dat de bulldozers al in aantocht zijn. Als de Voorzieningenrechter geen voorlopige voorziening wil treffen, dan heeft een uitspraak over het bezwaar of beroep in veel gevallen geen zin meer. De boom is al gekapt, het huis of gebouw is al gesloopt. Dit tenzij er nog andere belangen spelen, zoals een herplantplicht of schadevergoeding.
8. Niet tijdig beslist? Vraag om een dwangsom!
Beslist de overheid niet op tijd op je verzoek of bezwaarschrift, dan kun je een snelle beslissing afdwingen via de Wet Dwangsom. Als de beslistermijn verstreken is, dan stuur je een ‘ingebrekestelling’ aan de overheid die de beslissing had moeten nemen. Beslist die overheid dan nog niet binnen twee weken dan heb je recht op een dwangsom van € 23,- per dag, na twee weken € 35,- per dag en na nog eens twee weken € 45,- per dag tot een maximum van € 1.442,-. Bij belangrijke zaken kun je daarnaast ook aan de rechter vragen een dwangsom op te leggen, deze zijn vaak veel hoger. De ervaring leert dat veel overheden het niet op een dwangsom aan willen laten komen en dan toch binnen twee weken een besluit nemen.
Let op: sinds 2016 is het recht op een dwangsom bij Woo-verzoeken (Wet open overheid) afgeschaft.
9. Overlast of hinder? Vraag om handhaving!
Is er sprake van overlast, vervuiling of hinder, dan kun je de klacht melden bij de gemeente of Omgevingsdienst. Je kan hen vragen welke voorschriften van toepassing zijn. Als je denkt dat het bedrijf zich niet houdt aan de regels, dan kun je het verantwoordelijke overheidsorgaan (vaak zal dit de gemeente zijn) vragen om dit te onderzoeken en handhavend op te treden. Bij voorkeur doe je dit verzoek schriftelijk. Wanneer de gemeente niet optreedt tegen illegale activiteiten kun je, als je belanghebbende bent via een handhavingsverzoek, de gemeente vragen om op te treden. De gemeente moet binnen een redelijke termijn op je verzoek reageren, de regel is hier acht weken. Het kan verstandig zijn om je probleem direct voor te leggen aan de eigenaar van het bedrijf of veroorzaker van de activiteit waar je last van hebt. Als je in goed overleg het probleem kunt aanpakken is dat wel zo efficiënt. Het is daarnaast ook beter voor de verstandhouding op langere termijn.
KOM IN ACTIE TEGEN ILLEGALE ACTIVITEITEN
10. Wet open overheid: een belangrijke bondgenoot voor milieugroepen!
Overheden zoals Rijk, gemeente en provincie moeten uit eigen beweging informatie geven over de uitvoering van hun taak. Daarnaast moeten ze ook serieus en tijdig reageren op verzoeken om informatie van burgers, bedrijven of organisaties. Dit staat allemaal in de Wet open overheid (Woo), de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Zeker ook voor milieugroepen kan de Woo een goed hulpmiddel zijn om aan informatie te komen.
Let op: de Woo is bedoeld voor het opvragen van documenten, dus niet voor het stellen van vragen.
Foutje gezien? Mail naar communicatie@brabantsemilieufederatie.nl
JE HOEFT NIETS TE MISSEN
Ontvang updates met nieuws, cursussen, workshops, lezingen en nog veel meer!