Een stem voor de natuur begint met verwondering

maart 18, 2025

Een stem voor de natuur begint met verwondering

Fotograaf: Elizabet Meerbeek-Zwetsloot

Begin januari werd Elizabet Meerbeek-Zwetsloot uitgeroepen tot Natuurdichter van Brabant. Collega Diwi sprak met Elizabet en kwam erachter wat deze wiskundedocent inspireerde tot het schrijven van het winnende gedicht “Lichte duin, donker bos”. En waarom moet iedereen naar buiten om zich te verwonderen?

Bijzonder gevoel
Het idee voor het gedicht ontstond tijdens een wandeling met man en kinderen in natuurgebied de Loonse en Drunense Duinen. Elizabet: “We liepen daar samen, de kinderen stoven de duinen op en af, het was heerlijk! Daarna stuitten we in het bos op een monument ter nagedachtenis aan een dramatische gebeurtenis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het gaf me een bijzonder gevoel en ik had het gevoel dat ik daar iets mee moest. Dat is dus het gedicht geworden, maar het had net zo goed een schilderij of iets anders creatiefs kunnen zijn. Het was nu zo dat ik door een collega geattendeerd werd op de dichtwedstrijd.”

Tweestrijd
Het is het eerste gedicht waarmee Elizabet naar buiten komt. “Ik heb niet echt een drempel daarbij ervaren. Er zit wel een tweestrijd in: je wilt dat het gezien wordt en anderen inspireert, maar ik maak het in eerste instantie om een vorm te geven aan mijn gevoel en vind de aandacht dan ook een beetje ongemakkelijk. Maar uiteindelijk is het wel leuk om te zien dat je met een gedicht ook iets bij anderen teweeg brengt, dat het iets met ze doet.”

Ruimte geven om te ontstaan
Maar waar wil Elizabet dan mensen toe inspireren? “Dat is een mooie vraag. Ik wil mensen ervan bewust maken dat alles en iedereen onderdeel is van een geheel. Ik heb me echt afgevraagd wat de natuur voor mij in mijn identiteit betekent. Ik kan het misschien uitleggen aan de hand van de bijzondere vorm van onderwijs waarin ik werk als docent. Bij ons op school staat de natuurlijke ontwikkeling van jongeren en kinderen centraal; dáár gaat het om en niet om het opleggen en behalen van doelen. Door juist afstand te nemen van die doelen, geef je ruimte aan wat er al is en kan ontstaan juist doordat je ruimte geeft. Dat ervaar ik ook in de natuur. We proberen heel veel te sturen en te forceren, maar de natuur kan het zo mooi zelf. Het maakt dat ik ontzag heb voor elke vorm van leven.”

Precies het goede overbrengen
Het gebeurt vaker dat Elizabet dingen meemaakt waarvan ze het gevoel heeft dat ze er iets ‘mee moet’. “Ik ben van veel soorten creatieve dingen, soms wordt het een schilderij, soms een liedje, soms schrijf ik een gedicht. Het gaat om dezelfde manier van verwerking. Ik wil het neerzetten op een manier die dat gevoel precies goed weergeeft. In het geval van een gedicht zoek ik naar precies genoeg woorden: te veel leidt af van de essentie en als het er te weinig zijn, breng je ook niet over wat je probeert te vangen.”

Op zoek naar de essentie
De jury heeft ook gelet op de technische kwaliteiten van de gedichten. De wiskundige achtergrond van de winnares heeft wellicht gezorgd voor pluspunten op dat vlak. “In de wiskunde ga je ook op zoek naar de essentie, met zo weinig mogelijk, zo veel mogelijk proberen te beschrijven en het gaat om het zoeken naar patronen. In een gedicht zoek ik ook naar een mooie vorm. Dat gaat vooral op gevoel, ik kies niet heel bewust voor een metrum of een vorm. Het moet voor mij gewoon kloppen!”

Verwondering over kleine dingen
De Dichtwedstrijd die de Brabantse Milieufederatie uitschreef, had als thema ‘Geef de Natuur een Stem’. Elizabet denkt dat we de natuur pas een stem kunnen geven, als we als mens hebben ervaren hoe bijzonder de natuur is. “Ik zou zo graag willen dat iedereen zich onderdeel van het geheel voelt. Dat iedereen ziet dat als je dingen voor jezelf doet of wilt, je invloed hebt op het geheel en dus ook op jezelf. Om dat te voelen moet je goed om je heen kijken en de natuur echt ervaren. Kinderen kunnen daarbij helpen, die zijn zo goed in de verwondering over het kleine. Daar kunnen wij volwassenen van leren!”

Meer inspiratie
Elizabet schrijft niet heel regelmatig gedichten, maar de titel Natuurdichter van Brabant zette haar wel aan tot het schrijven van meer gedichten geïnspireerd door wandelingen in de Brabantse natuur, zoals het Vresselse Bos, het dal van de Beerze en onlangs het Chaamse bos. Haar laatste pennenvrucht kun je onderaan deze pagina lezen.

Naar buiten!
En nu? Waar wacht je nog op? Behalve als het nu pikkedonker is of het stormt buiten, is dit misschien wel hét moment om zelf ook naar buiten te gaan. Trek jas en goede schoenen of laarzen aan, doe die deur open en stap naar buiten. Volg het voorbeeld van Elizabet en laat je net als haar inspireren door de natuur!

Dompel je onder in de geuren en geluiden van de natuur en voel of er bij jou ook iets gaat kriebelen. En zo ja, klim in een pen, pak verf en je schildersezel of mijmer gewoon lekker een stukje weg. Maar laat de verwondering over de natuur over je komen, voel jezelf onderdeel van het geheel en deel dat als je wilt, met de mensen om je heen op welke manier dan ook. Want die verwondering, dat is de eerste stap die we moeten zetten voordat we de natuur écht een stem kunnen geven.