Wet open overheid

mei 26, 2022

Wet open overheid (Woo), een bondgenoot voor milieugroepen

Overheden zoals Rijk, gemeente en provincie moeten uit eigen beweging informatie geven over de uitvoering van hun taak. Maar daarnaast moeten ze ook serieus en tijdig reageren op verzoeken om informatie van burgers, bedrijven of organisaties. Dit staat allemaal in de Wet open overheid, ofwel de Woo.

Uitgangspunt: alles is openbaar
Het uitgangspunt van de Woo is dat alle stukken van de overheid openbaar zijn. Er zijn wel enkele uitzonderingen. Je zult bijvoorbeeld geen informatie krijgen over politieonderzoeken, defensiegegevens of over vertrouwelijke interne adviezen. Ook zul je geen informatie krijgen over de aankoopprijs van een perceel grond, zolang de onderhandelingen nog lopen. Hetzelfde geldt voor vertrouwelijke bedrijfsgegevens (bijvoorbeeld bij aanbestedingen).

In verreweg de meeste gevallen is de overheid verplicht de informatie te geven over documenten waarover zij beschikt. Het begrip ‘document’ wordt daarbij ruim opgevat: ook mails, videoverslagen, foto’s en dvd’s vallen onder dat begrip. Uit een recente uitspraak van de Raad van State blijkt dat zelfs WhatsApps en Sms-berichten onder de Woo vallen. Dus ook berichten op werk- en privételefoons van ambtenaren kunnen opgevraagd worden via een Woo-verzoek.

Milieu-informatie
Zeker voor milieugroepen biedt de Woo veel mogelijkheden. Zo kan een verzoek om milieu-informatie niet snel worden afgewezen. Bij de uitstoot van gevaarlijke stoffen bij een ramp of calamiteit (zoals de grote brand in Moerdijk) kan de overheid niet zeggen dat die informatie vertrouwelijk is. Om als omwonende op milieuvervuiling te kunnen reageren, moet je immers wel weten wat er aan de hand is. Vanwege het grote belang van het milieu kent de Woo bij milieu-informatie dan ook minder weigeringsgronden en ook kortere beslistermijnen dan bij andere informatie. Dit geldt het sterkst bij milieu-informatie die te maken heeft met emissies en uitstoot. Maar ook voor andere vormen van milieu-informatie (bijvoorbeeld over dieraantallen en aantallen huisvestingsplaatsen van dieren) geldt dat de overheid zich minder vaak kan beroepen op een weigeringsgrond. 

Deze speciale regels voor openbaarheid van milieu-informatie vloeien voort uit het Verdrag van Aarhus (1998), dat tot doel had de betrokkenheid van burgers en milieuorganisaties bij de bescherming van het milieu te vergroten.

Geen kosten
Het indienen van een Woo-verzoek is kosteloos. Wel zou de overheid kosten in rekening mogen brengen voor het maken van afschriften. In de praktijk gebeurt dat overigens maar zelden, ook al omdat steeds meer gekozen wordt voor het versturen via de mail. Toch zijn er overheden die € 0,50 per kopie vragen voor het maken van afschriften. Daarom een tip: wanneer je veel stukken opvraagt en je twijfelt over de kosten, geef dan aan dat je tevoren geïnformeerd wilt worden als er kosten in rekening gebracht worden. Of vraag bij voorbaat om verzending via de mail of in een andere digitale vorm (bijvoorbeeld We transfer). Veel overheden vinden dit alleen maar prettig. 

Korte termijnen
De termijnen bij Woo-verzoeken zijn kort. De overheidsinstantie moet zo snel mogelijk beslissen, maar uiterlijk binnen vier weken. Bij ingewikkelde verzoeken kan deze termijn verlengd worden met nog eens vier weken, maar dan moet wel gemotiveerd worden waarom dat nodig is. Ook als er derden zijn – bijvoorbeeld het bedrijf waar informatie over gevraagd wordt – die zich kunnen verzetten tegen verstrekking van de gegevens, kan de termijn soms wat langer zijn. Dit geeft die derden de mogelijkheid een zienswijze in te dienen tegen de voorgenomen verstrekking en zo nodig naar de rechter te gaan om verstrekking tegen te gaan. In de praktijk doet deze situatie zich overigens zelden voor. 

Neem tevoren even contact op!
Het is verstandig om eerst gewoon even te bellen voordat je een Woo-verzoek indient. In veel gevallen zal de behandelende ambtenaar je graag helpen bij het verstrekken van de gevraagde informatie. Die zit als regel ook niet te wachten op formele Woo-verzoeken en al helemaal niet op procedures daarover!

Blijf op de hoogte via e-mail-service
De Woo is niet van toepassing als de informatie al openbaar gemaakt is, bijvoorbeeld in het kader van een vergunningprocedure of een planproces. Maar dan moet je natuurlijk wel kunnen weten dát die stukken er zijn. Een manier om op de hoogte te blijven is de e-mailservice van overheid.nl. Dan word je vanzelf op de hoogte gebracht van plannen en vergunningen.

Onnodige eisen
Opmerkelijk is dat er ook in deze tijd gemeenten nog zijn die Woo-verzoeken ontmoedigen door onnodige eisen te stellen. Zo eisen de gemeenten Tilburg en Oisterwijk dat een Woo-verzoek op papier dus via de post wordt ingediend en verloopt daar ook op andere punten de behandeling van Woo-verzoeken wat moeizaam.