Waarom we moeten praten over warmte in de energietransitie

februari 10, 2022

Waarom we moeten praten over warmte in de energietransitie

Bij de energietransitie denk je al snel aan windmolens en zonnepanelen, maar elektriciteit is slechts één kant van het verhaal. De andere kant is de verduurzaming van onze vraag naar warmte.

De energie die we thuis gebruiken bestaat uit twee soorten energie, namelijk elektriciteit en warmte. Twee derde daarvan zetten we in voor het verwarmen van ons huis. In verreweg de meeste huizen gebruiken we daarvoor nog fossiele energie in de vorm van aardgas.

Ook de industrie is op dit moment afhankelijk van fossiele brandstoffen, net als het wegverkeer. En dat terwijl aardgas een niet-hernieuwbare grondstof is, het raakt namelijk ooit op. Het zorgt daarnaast voor veel CO₂-uitstoot en de winning veroorzaakt aardbevingen in Groningen.

Brabant gaat voor duurzame warmte

Als Brabantse Milieufederatie zetten we ons daarom in voor duurzame vormen van energiewinning.

Nederland, en ook Brabant, moet af van fossiele brandstoffen als energiebron. Overheden werken achter de schermen al hard aan plannen om onze woningen los te koppelen van het aardgas. Het aardgasvrij maken van onze wijken wordt ook wel de warmtetransitie genoemd. Deze overgang naar duurzame vormen van warmte is tot nu toe vooral een hoofdbreker voor ambtenaren en een groepje koplopers vanuit de Proeftuin Aardgasvrije Wijken ( PAW PAW staat voor Proeftuin Aardgasvrije Wijken, waarin ervaringen worden opgedaan en gedeeld. Het Rijk heeft 3 subsidierondes waarop gemeenten aanspraak kunnen maken. De subsidie bedraagt 4 miljoen euro per wijk. Uit de eerste twee rondes zijn 50 PAW-wijken geselecteerd, verspreid door Nederland. Nog geen een wijk is overigens al van het aardgas af. In Brabant zijn er 4 PAW-wijken. ).

Veel Brabanders weten nog niet wat hen te wachten staat. Zonde, want juist nu kunnen inwoners meepraten over de plannen.

Transitievisie Warmte: weet wat er op je afkomt

Iedere gemeente in Nederland heeft in 2021 een Transitievisie Warmte opgesteld. Dat is een plan waarin staat welke wijken op welk moment van het aardgas af worden gehaald. Voor de wijken die al vóór 2030 aan de beurt zijn, moeten overheden aangeven welke alternatieve bronnen voor aardgas er zijn. Een hele puzzel, want welke alternatieven zijn er? En dat binnen 30 jaar.

In de warmtetransitie is het niet zo dat de gemeente dat even voor jou doet, daar heb je zelf keuzevrijheid in. Naast individuele alternatieven, zoals volledig elektrisch (all-electric) en een warmtepomp, zijn er ook collectieve oplossingen. Zo kan je samen met je buren en de gemeente onderzoeken of je de gehele wijk van het aardgas af kan halen via een warmtenet.

De overheid raadt aan om ‘natuurlijke momenten’ te gebruiken om je huis te verduurzamen, zoals een verhuizing of verbouwing. Of verduurzaam je huis stap voor stap. Er zijn stappenplannen en subsidies beschikbaar. Daarnaast komen er regelingen om iedereen te ondersteunen bij de financiering, ook als je minder geld hebt.

Natuur en milieu in de warmtetransitie

In de omslag naar duurzame warmte moet er nog veel onderzocht en ontdekt worden. Zo is er nog veel onduidelijk over de gevolgen van de verschillende warmtebronnen en -technieken op natuur en milieu.

Er is volop aandacht voor de schadelijke gevolgen van biomassa. Maar hoe zit het eigenlijk met aquathermie waarbij je warmte uit water haalt? Aquathermie kan gevolgen hebben voor het onderwaterleven, daarover is nog maar weinig bekend. Het biedt mogelijk ook kansen. Bijvoorbeeld doordat zomerse opwarming van oppervlaktewater, met blauwalg of vissterfte tot gevolg, wordt verminderd.

Meer onderzoek is nodig naar de effecten van technieken als all-electric, warmtenetten en duurzaam gas. Net als naar de verschillende warmtebronnen zoals aquathermie, geothermie, bodemwarmte en zonthermie. Als Brabantse Milieufederatie pleiten we voor een natuurinclusieve energietransitie, waarbij in een vroeg stadium gekeken wordt naar de effecten, kansen en belemmeringen op natuur en milieu.

De Brabantse Milieufederatie is voorlopig terughoudend ten aanzien van warmtewinning in (of onder) ecologisch waardevolle natuur.

Ondersteunen en advies

Ben je betrokken bij de energietransitie (warmte en elektriciteit) en wil je meer weten over natuur en milieu? We gaan graag het gesprek met je aan. De BMF ondersteunt aangesloten organisaties en energiecoöperaties. Daarnaast adviseren we overheden bij een natuurinclusieve energie- en warmtetransitie.