Traais Energie Collectief: een brede benadering van energie

juni 21, 2021

Traais Energie Collectief: een brede benadering van energie

Het Traais Energie Collectief (TEC) is een bijzonder energiecollectief. Niet alleen hebben ze een brede kijk op energie en duurzaamheid. Er is ook veel aandacht voor de sociale en financiële opbrengsten voor het dorp Terheijden.

Het enthousiasme voor het project was vanaf het begin groot in het 6 duizend inwoners tellende dorp ten noorden van Breda.

Voorzitter Theo den Exter: “Mijn oude buurjongen Pim de Ridder wilde als ontwikkelaar van windparken in binnen- en buitenland helpen om zijn geboortedorp energieonafhankelijk te maken. We hebben toen voor Spraakvermaak, het lokale informatieve zondagmiddagcafé, een filmpje van Pim zijn idee gemaakt. Dat was in 2016 en met 300 mensen in de zaal was de belangstelling groot.”

In 2017 werd met de hulp van 25 enthousiaste vrijwilligers TEC officieel geboren. En het enthousiasme is nu, vier jaar later, nog altijd sterk voelbaar.

Energieneutraal dorp

Het TEC is uitgegroeid tot een begrip in Terheijden en ver daarbuiten. Met een eigen TEC-stek, een informeel kantoor aan de rand van het dorp waar de benodigde kabels en buizen buiten hoog opgestapeld liggen, een eigen energiemaatschappij TREM (Traaise Energie Maatschappij) en professionele communicatie, wordt hard gewerkt aan de TEC-doelen. En die zijn ambitieus: een energieneutraal dorp in 2025.

Om de doelen te halen wordt er met man en macht gewerkt. Zo zijn ze bezig met de bouw van windmolen ‘De Noord’, goed voor energie voor 2.800 huishoudens. Deze moet in 2022 gaan draaien op locatie Zonzeel, iets ten noordwesten van het Terheijden langs de A16. Bij de bouw van de windmolen kwam de ervaring van windparkontwikkelaar Pim de Ridder goed van pas, en de gemeente Drimmelen ondersteunt het project en toont veel commitment.

27 duizend zonnepanelen

Het Traais Energie Collectief had het kunnen laten bij de windmolen, maar de plannen zijn groter. Uiteindelijk is er namelijk nog veel meer duurzame energiewinst te behalen. Zo werken ze ook aan de bouw van zonnepark ‘De Bergen’, net ten zuiden van Terheijden.

Het zonnepark met 27 duizend panelen is straks goed voor energie voor zo’n 3 duizend huishoudens. Naast zon-op-land is er overigens ook animo voor zon-op-dak: bij Schietclub Willem Tell komen 120 zonnepanelen op het dak te liggen. Via de projectcoöperatie ‘Traaise Buurtstroom’ kunnen dorpsbewoners daarin investeren.

Samen met de windmolen wordt er veel meer energie opgewekt dan het dorp nodig heeft. De energie die ‘over’ is, wordt benut voor het maken van warmte voor het Traais Warmtenetwerk. Net als bij de windmolen geldt: de opbrengsten komen ten goede aan het dorp.

Traais Warmtenetwerk

Als het gaat om warmte is Terheijden een pionier. Een gedwongen duwtje in de rug kwam van de gemeente, die het riool in het centrum van Terheijden op de schop nam. Omdat de straten maar ééns in de vijf jaar open mogen, en dat voor een warmtetransitie ook nodig zou zijn, werd besloten tot het gelijktijdig aanleggen van een warmtenet.

“Daar heb ik wel wat hoofdbrekens over gehad,” bekent Den Exter. “De banken zijn inmiddels wel gewend aan zon- en windprojecten, maar warmte is nog een struikelblok. Daarin is nog weinig gebeurd. Daarvoor moesten we echt pionieren.” Deze voortvarende pioniersaanpak leverde in 2018 een bijdrage op van de Rijksoverheid in het kader van ‘Proeftuinen aardgasvrije wijken’.

Het warmtenet wordt op dit moment aangelegd. Bewoners die wonen in het gebied waar de aanleg al klaar is kunnen vanaf voorjaar 2022 hun woning verwarmen met duurzame warmte uit het warmtenet. Het TEC helpt via de eigen energiemaatschappij met de opstart. “De eerste 3 duizend euro betalen wij,” legt Den Exter uit. “En de warmtewisselaar blijft eigendom van ons. Bij sommigen is een verbouwing nodig. Maar de ervaring leert dat je bij 80 tot 90 procent van de huizen met 3 duizend euro uitkomt.” Net als de windmolen en de zonnepanelen is ook het warmtenet eigendom van de inwoners zelf.

Creatief met warmte

Het is de bedoeling dat de warmte voor het warmtenet op twee manieren wordt gewonnen: met aardwarmte bij zonnepark de Bergen (geothermie) en door warmte te halen uit het water van de rivier de Mark waar Terheijden aan ligt (aquathermie).

Voor geothermie bij zonnepark ‘De Bergen’ zijn er inmiddels de opsporings- en winningsvergunningen. Voor aquathermie zal ook windmolen ‘De Noord’ een handje moeten helpen. In de zomer is het water van de rivier de Mark namelijk ‘slechts’ 20 graden, niet warm genoeg voor rechtstreekse verwarming van de Traaise huizen, maar met de groene stroom van de windmolen kan dat verder worden verwarmd. Het warme en koude water wordt via een Warmte Koude Opslagsysteem in twee grondbronnen opgeslagen, dit is mogelijk omdat de bodem in Terheijden daarvoor geschikt is.

Succesfactoren van TEC

Wat zijn nu de succesfactoren om zo’n brede integrale aanpak? Een ‘oude buurjongen’ met een bedrijf in energieontwikkelingsprojecten en een warm hart voor zijn geboortedorp is natuurlijk een enorme pré, maar daarmee alleen kom je er niet. Voor TEC zijn er drie belangrijke succesfactoren.

Theo den Exter: “Ten eerste heeft Terheijden precies de goede maat, het is niet te groot en niet te klein om dit te kunnen laten slagen. Verder is er een grote, hechte groep van 25 enthousiaste vrijwilligers zonder wie we dit niet zouden kunnen doen. En tenslotte besteden we heel veel aandacht aan goede publiciteit.”

En dat gaat verder dan een berichtje op sociale media. Zo is er bijvoorbeeld een eigen TEC Journaal op YouTube. Ook zijn er TEC-bijeenkomsten voor het dorp, ‘events’ waar je geweest wilt zijn als Terheijdenaar. Daarnaast is er een speels en vrolijk energiebesparingspakket met toelichting.

De Traaise Energie Maatschappij levert Terheijden niet alleen duurzame stroom en warmte. Er zijn nog veel meer opbrengsten. Meer daarover in een volgend blog.