Het systeem loopt vast
Gertjan ziet nu het systeem echt vastlopen: “De milieuproblemen raken nu het hart van de economie. We hebben ook meer steun van de wetenschap, die veel verder is. In de jaren 80 had je het over de ozonlaag, zure regen en stervende bossen. Daar werd een beetje schamper over gedaan: ‘nou ja, zo erg is het toch ook weer niet?’ Maar als je kijkt hoeveel wetenschappelijke gegevens er nu zijn en hoe er landelijk maar ook Europese wet- en regelgeving is. Je staat eigenlijk op papier heel sterk als milieubeweging. In de jaren 80 rammelde dat nog veel meer.”
Juist omdat er veel op het spel staat, ziet Gertjan de reacties ook heftiger worden: “Je ziet nu ook compleet gescheiden bubbels. Bij de discussie over de landbouw zie je dat heel erg duidelijk. Dat merk ik ook bij mijn schoonfamilie in Drenthe. Polariseren helpt dan niet. In gesprek blijven wel, hoe moeilijk dat soms ook is.”
Baltsende watersnippen
In zijn tienerjaren woonde Gertjan in Arnhem. Als jongen van 15 of 16 ging hij al naar de Ooijpolder om vogels te kijken. Verstopt in het gras luisterde hij naar baltsende watersnippen. “De snippen vlogen omhoog en als ze dan naar beneden gingen, zetten ze hun staartveren iets anders waardoor die gaan trillen. Dan hoorde je ‘meehhh’. Ze noemden ze ook wel hemelgeiten. Daar zag je er gewoon tientallen van. Die zijn allemaal weg, allemaal verdwenen.”
Het doet Gertjan pijn om te merken hoe kaal het boerenland is geworden en hoe weinig vogels er nog zijn: “het is eigenlijk groen industriegebied geworden.” Stilstaan bij het verlies van natuur en landschap, het is als rouwen voor hem. Bitter of cynisch worden wil hij niet, dus probeert hij vooral te genieten van de gebieden die nog wél mooi zijn.
“Ik weet ook niet of ik nu bij de BMF zou kunnen werken, want ik weet niet of ik het zou volhouden. Ik wil ook geen mopperende oude man worden: ‘vroeger is alles beter, vroeger waren er meer vogels’. Daarom heb ik ook waanzinnige bewondering voor iedereen die bij de BMF werkt. Omdat het heel hard nodig is, maar ook veel van je uithoudingsvermogen vraagt. Met de kennis van vroeger zou ik dat heel moeilijk vinden. Daarom vind ik het denk ik wel fijn dat ik in het bestuurlijke werk wel mijn bijdrage kan leveren, terwijl ik niet echt in de frontlinie sta.”
Hoop houden
Gertjan ziet ook lichtpuntjes: veel pesticiden zijn al lang verboden, een verbod op glyfosaat ziet hij er ook aankomen . “Dat zijn wel echt overwinningen van de natuur- en milieubeweging.” Ook ziet hij dat Nederlanders zich veel meer bewust zijn van hun omgeving dan 30 of 40 jaar geleden: “Nederlanders zeiden toen dat ze milieu heel belangrijk vonden, maar je zag helemaal geen effect op het gedrag. Dat is wel aan het veranderen. Als je ziet hoeveel vooral jongere mensen, maar ook wel oude mensen, niet meer vliegen als bewuste keuze, dat stemt me wel erg hoopvol.”