Nat natter natst en droger dan droog: weersextremen, wat doen we ertegen?

juni 26, 2024

Nat natter natst en droger dan droog: weersextremen, wat doen we ertegen?

Spetter spatter spater… Nog niet zo lang geleden liep ik een rondje met Jippie, mijn hondje, en het was weer soppen op het veldje waar we doorheen liepen. Nat, nat, nat. Je hoorde iedereen erover klagen en het verschil met vorige zomer kon niet groter zijn: nu mislukken oogsten door wateroverlast, toen was het kurkdroog en droogden natuur en akkers uit. En ook nu is het alweer een paar dagen opeens enorm warm. Wat een verschillen! In deze blog zal ik, Diwi Nieboer, transitiemedewerker landbouw, bodem en water, uitleggen hoe het nou zit met al die weersextremen waar we mee te maken hebben en vertellen hoe we ons ertegen kunnen wapenen. Ook in je eigen tuin!

Door: Diwi Nieboer

Je kon het je een paar dagen geleden niet voorstellen, maar ondanks alle regen die gevallen is en al dat water waar je buiten doorheen sopte, kunnen we later deze zomer toch nog te maken krijgen met droogte. Dat komt doordat het klimaat sneller verandert dan wij. We krijgen steeds vaker te maken met extreme nattigheid en extreme droogte, maar we hebben ons land daar nog niet op aangepast. Van al die regen die gevallen is, bewaren we nog niet genoeg voor als er straks een langdurig droge periode aanbreekt.

Nattere winters en drogere zomers

De noodzaak om ons op die extreme situaties voor te bereiden, lezen we in de klimaatscenario’s van het KNMI. De winters zullen natter en de zomers droger zijn. De gevolgen van die natte perioden zien we dit voorjaar op veel plaatsen om ons heen. Aardappeloogsten die mislukken, geen verse spinazie in de supermarkt, natte kelders, verdronken weidevogelkuikens… Ook andere vogel- en zoogdierjongen zullen door het natte weer het loodje gelegd hebben, denk bijvoorbeeld aan de ooievaarsjongen die voor de camera’s van Beleef de Lente bezweken in hun doornatte verenpakjes.

Droogte kan straks weer leiden tot verdroging op plekken waar te weinig water vastgehouden is, met risico’s op mislukte oogsten, natuurbranden en allerlei gevolgen voor diverse soorten, zoals egels die veel verder van hun nest moeten om water te bereiken en daardoor eerder aangereden worden. Genoeg redenen dus om Brabant zó in te richten dat we klaar zijn voor zowel natte als droge perioden.

Meanderende beken en waterbergingsgebieden

Waterschappen zijn daar al jaren druk mee aan de slag. Beken worden bijvoorbeeld opnieuw ingericht zodat ze weer meanderen. Door de kronkels in de beken wordt water minder snel afgevoerd. Hierdoor is er ’s zomers minder verdroging en is er in natte perioden minder kans op overstromingen. Daarnaast worden waterbergingsgebieden ingericht om extreme neerslag op te vangen.

Maar we zullen met zijn allen meer moeten doen om weerextremen op te vangen. Zo moeten er brede beekdalen gecreëerd worden, zodat in tijden van veel en hevige regenval een beek uit kan groeien tot een bredere watergang die al dat extra water af kan voeren. Ook hebben we nog meer waterbergingsgebieden nodig om onze voeten droog te houden. Maar in ons drukbezette landje is het niet makkelijk om daar genoeg ruimte voor te vinden.

Een gezonde bodem

We zullen dus op zoek moeten naar meer oplossingen. Zo kunnen we aan de slag gaan met andere gewassen die beter tegen natte en droge perioden kunnen. Ook het verbeteren van de bodem is een belangrijk onderdeel van de oplossing: akkergronden worden meer klimaatbestendig als de grond gezond is en meer bodemleven heeft. We kunnen de bodem verbeteren door de grond minder te bewerken en geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken.

En de droogte? Ook daartegen helpt een gezonde bodem! In een gezonde bodem worden water en voedingsstoffen namelijk beter vastgehouden. Hierdoor kunnen planten, bomen en struiken in droge perioden ook aan hun trekken komen.

Zelf aan de slag in je eigen tuin

Ook in je eigen tuin kun je veel doen om te zorgen dat je minder last van wateroverlast en droogte hebt. Net zoals we er in het buitengebied voor zorgen dat het water niet meteen afgevoerd wordt, kun jij zorgen dat water in je tuin de grond in kan. Hoe je dat doet? Hieronder een aantal tips (en neem eens een kijkje in ons informatiepunt klimaatadaptatie!):

• Tegels eruit, groen erin! Gebruik zo min mogelijk tegels of gebruik waterdoorlatende tegels die ook ruimte geven voor groen. Grote voegen tussen de tegels zorgen ervoor dat het water tussen de tegels de grond in kan trekken.
• Koppel de regenpijp af zodat regenwater niet naar het riool maar je tuin inloopt, of vang het water op in een regenton. Het water uit de regenton kun je gebruiken om je planten (buiten én binnen) water te geven.
• Verbeter de bodem in je tuin, waardoor het bodemleven toeneemt en de bodem meer water kan vasthouden. Gebruik geen kunstmest maar maak een composthoop en werk de compost door de grond van je tuin.
• Gebruik natuurlijke oplossingen om plaagdieren af te weren.
• Zorg voor schaduw in de tuin. Hierdoor droogt de grond minder snel uit en wordt het minder warm in de tuin.
• Leg een regenwatervijver aan waarin overtollig regenwater wordt opgeslagen. Zorg voor glooiende oevers zodat dieren zoals egels er makkelijk uit kunnen en vogels lekker kunnen badderen en drinken.
• Grenst je huis direct aan de stoep of heb je een zijmuur aan een oprit? Leg dan (zo nodig in overleg met of misschien zelfs met hulp van de gemeente) een geveltuintje aan! Het weghalen van een rij tegels biedt al ruimte aan een mooi perk vol bloeiende planten.

Alle beetjes helpen

Natuurlijk kun je ook verder kijken dan je tuin. Ook een schuurtje, een garage of een aanbouw kan klimaatbestendig ingericht worden met een groen dak of een groene gevels. Er zijn veel dingen die we dus zelf kunnen doen om ook een handje te helpen om onze leefomgeving een stukje klimaatbestendiger te maken. Gelukkig wel. Zo wapenen we ons samen tegen weersextremen en kunnen we verdere klimaatverandering helpen voorkomen. En bedenk daarbij: alle kleine beetjes helpen!