Klimaatadaptatie: Natuur als natuurlijke klimaatbuffer

december 20, 2021

Klimaatadaptatie: Natuur als natuurlijke klimaatbuffer

Om te kunnen leven met extreme weersituaties moeten we ons aanpassen. De natuur kans ons hierbij bij uitstek helpen. De natuur kan als ‘natuurlijke klimaatbuffer’ dienen, ook in Noord-Brabant.

Door: Marijke Schipper

Door klimaatverandering zullen we vaker te maken krijgen met langere perioden van droogte, hitte én wateroverlast. Dat blijkt uit Mozaïek van klimaatopgaven van de provincie Noord-Brabant.

Bestaande en nog te ontwikkelen natuur kunnen we gebruiken om de schadelijke gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Natuur kan tijdens zware regenbuien water bergen en vasthouden. Tijdens een hittegolf kan de natuur hittestress verminderen door verdamping en schaduw.

Al het groen levert een belangrijke bijdrage. Niet alleen natuurgebieden hebben een groot effect, ook een vijver of boom kan helpen.

Brabant als natuurlijke klimaatbuffer

Onze hele provincie kunnen we zien als een klimaatbuffer. Van de steden tot het platteland en van de grote rivieren tot de natuurgebieden. Wanneer natuur op een juiste manier is aangelegd en goed wordt beheerd, is ieder stukje groen een buffer tegen hitte, droogte en wateroverlast.

Er zijn ook specifieke gebieden in Brabant die extra kansrijk zijn als natuurlijke klimaatbuffer. Hierin kunnen we drie verschillende gebieden onderscheiden:

1. Klimaatbuffers in en rondom de steden.
2. Buffers op de hooggelegen zandgronden.
3. Buffers in de laaggelegen gebieden.

1. Klimaatbuffers in en rondom de steden

Buffers in en rondom de steden zijn (waterrijke) natuurgebieden of groen zoals bomen, parken, vijvers, grachten, voedselbossen, (moes)tuinen en groene daken. En dat alles in en rondom bebouwd gebied.

Meer groen draagt bij aan verkoeling door verdamping en schaduw. Op een zonnige dag kan een boom voor net zo veel verkoeling zorgen als 10 airconditioners Emmanuel, R., & Loconsole, A. (2015). Green infrastructure as an adaptation approach to tackling urban overheating in the Glasgow Clyde Valley Region, UK. Landscape and Urban Planning, 138, 71-86. , en dat alles zonder een hoge energierekening.

Groen in de dorpen en steden is nodig omdat de gevoelstemperatuur in het bebouwd gebied kan oplopen tot 53 graden Celsius in de toekomst, dat blijkt uit de Klimaateffectatlas. We noemen deze gebieden ook wel ‘groene airco’s’. Daarnaast kan groen in de gebouwde omgeving helpen tegen wateroverlast door water op te vangen en te bergen.

2. Klimaatbuffers op de hooggelegen zandgronden

De hoger gelegen zandgronden in Brabant kunnen dienen als klimaatbuffer door water vast te houden. Je zou dit kunnen vergelijken met een soort spons. Door stroomopwaarts het water op te slaan in natuurgebieden of onder de grond, worden de rivieren en beken stroomafwaarts ontlast. Dit kan bijvoorbeeld door het watervasthoudend vermogen van de bodem te verbeteren. Dit kan in de natuurgebieden maar ook op landbouwpercelen.

Door water op te slaan in nattere periodes kan zo’n gebied ook als buffer werken voor het grondwater in drogere tijden. Niet alleen voor het natuurgebied zelf maar ook voor de gebieden rondom de buffers. Daarnaast kan groen in bebouwd gebied een uitkomst bieden. Parken, vijvers en tuinen kunnen water opslaan om als buffer te dienen in tijden van droogte.

3. Klimaatbuffers in de laaggelegen gebieden van Brabant

In een laaggelegen gebied creëert een natuurlijke buffer ruimte voor water in en om gebieden zoals steden, dorpen en rivieren. Tijdens hevige buien kan het overtollige water afgevoerd worden naar een vooraf bepaalde plek, om het hier zo lang mogelijk te bergen.

Dit kunnen natuurgebieden zijn, maar ook groene ruimtes in het bebouwd gebied zoals een vijver, een grasveld, of landbouwpercelen. Hier kan water tijdelijk worden vastgehouden.

Kansen voor Brabant

Kortom, natuur en groen zijn veelzijdige natuurlijke klimaatbuffers. Een plek die is ingericht als klimaatbuffer kan zowel weerstand bieden tegen hitte, droogte en wateroverlast.

Door meer groen en natuur te ontwikkelen kunnen we heel Brabant op een natuurlijke en robuuste manier voorbereiden op het veranderende klimaat. Onderstaande kaart geeft een impressie van de mogelijkheden van natuurlijke klimaatbuffers in Noord-Brabant.

Informatiepunt Klimaatadaptatie

Iedereen kan bijdragen aan een gezonde en klimaatbestendige leefomgeving. Bekijk al onze blogs en ontdek alle mogelijkheden.