Brabants Bodem: Bouwen aan natuurinclusieve landbouw

november 7, 2024

Bouwen aan natuurinclusieve landbouw met Brabants Bodem

Met het project Brabants Bodem werken we als Brabantse Milieufederatie mee aan de transitie naar een duurzame, toekomstbestendige landbouw. Samen met de provincie Noord-Brabant, Brabants Landschap, de waterschappen en de ZLTO helpen we de Brabantse landbouw stappen zetten in de transitie. Maar hoe doe je dat concreet, werken aan de landbouwtransitie? We lichten graag een paar projecten toe!

Door: Joep van Overbeek

Waarom is een landbouwtransitie nodig?

De intensieve landbouw in Brabant heeft invloed op de leefomgeving. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor mens en dier, maar ook dat er op grote velden van één en hetzelfde gewas eigenlijk geen ruimte is voor biodiversiteit. De Brabantse Milieufederatie ziet een belangrijke oplossing in de extensieve, natuurinclusieve landbouw.

Natuurinclusieve landbouw betekent dat een boer produceert mét de natuur. Zo kun je gebruik maken van de kracht van de natuur, door bijvoorbeeld natuurlijke vijanden van plaagdieren in te zetten. Anderzijds betekent het ook dat een boer produceert in balans met de natuur. Dat kan bijvoorbeeld door minder mest te gebruiken, geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken of door heggen, hagen of bomen te planten op landbouwgrond. Op die manier is er op landbouwgrond ook plaats voor allerlei dier- en plantensoorten én veroorzaakt de landbouw minder vervuiling in natuur en water. Zo werken we als samenleving toe naar een duurzame, toekomstbestendige landbouw.

Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij

De melkveehouderij bezit en gebruikt veel grond in Brabant. Daarom spelen boeren die melkkoeien houden ook een belangrijke rol bij duurzaam gebruik van grond. Met de Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij stimuleren we ruim 500 Brabantse melkveehouders om duurzamer gebruik te maken van hun grond.

Gedurende 5 jaar krijgen melkveehouders een financiële beloning voor de duurzaamheid van hun bedrijfsvoering. Daarnaast krijgen ze een beloning voor hoe veel ze groeien in duurzaamheid in die 5 jaar. Ten slotte komen boeren voor verschillende andere beloningen in aanmerkingen als ze duurzaam genoeg werken. Denk aan rentekorting bij de bank of voorrang bij het huren van landbouwgrond. Op deze manier loont het dus echt om duurzamer te werken!

De “duurzaamheids-score” in dit project wordt gebaseerd op 13 criteria, die allemaal te maken hebben met het ondersteunen van landschap en natuur en het reduceren van de uitstoot van stoffen in de lucht en het water. Deze score geeft een integraal beeld van het bedrijf en waardeert de boer voor de stappen die hij of zij zet. Zo proberen we boeren te stimuleren duurzamer te werken én belonen we degenen die al duurzaam zijn.

Meer weten?

Natuurlijke bestrijding van insecten: Venkel in de bonenteelt

Een belangrijk deel van de negatieve impact van landbouw op zijn omgeving komt door het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Dit zijn middelen die de boer gebruikt om plagen als schimmels en insecten tegen te gaan. Veel boeren geven aan nog niet zonder deze chemische bestrijdingsmiddelen te kunnen. Deze middelen zijn alleen vaak schadelijk voor omwonenden, de natuur en de boeren zelf. Daarom werken we met Brabants Bodem mee aan een onderzoek naar de natuurlijke bestrijding van een veelvoorkomend plaaginsect in de akkerbouw: de bonenvlieg.

Deze kleine vlieg, die trouwens veel meer gewassen dan alleen bonen beschadigt, legt zijn eitjes in een akker. De larven die hieruit kruipen, vreten zichzelf de jonge planten in en eten deze van binnen op. Als gevolg groeit het gewas niet meer en produceert het bijvoorbeeld geen bonen meer. Het middel dat boeren eerder tegen de bonenvlieg gebruikten is in 2021 verboden omdat het giftig bleek te zijn. Om te voorkomen dat dat boeren opnieuw naar bestrijdingsmiddelen moeten grijpen die schadelijk kunnen zijn, onderzoeken we niet-schadelijke, natuurlijke mogelijkheden om de bonenvlieg te bestrijden.

Zo zijn er aanwijzingen dat kruidvenkel, een kruid met een sterke anijsgeur, een afschrikkend effect heeft op de bonenvlieg. Wanneer je kruidvenkel tussen de gewassen zaait, kan dat tot minder schade door de bonenvlieg leiden. Dan kunnen boeren dus ook kiezen voor deze natuurlijke bestrijding, in plaats van chemische bestrijdingsmiddelen.

Dit onderzoek voert Brabants Bodem uit in samenwerking met Ardo en de Stichting Teelt Overleg Groenten.

Meer weten?

Duurzaam oud-hollandse bonenrassen telen: Ivar van Dorst

Biologische akkerbouwer Ivar van Dorst specialiseert zich in de teelt van oud-Hollandse bonenrassen. Dit doet hij met een duidelijke visie in gedachten: op een duurzame manier smakelijke gewassen telen voor de eitwit-transitie (het minder eten van dierlijke eiwitten en meer eten van plantaardige eiwitten). Bekende eiwitgewassen zoals lupine, soja of veldbonen voldeden niet aan zijn eisen. Ze rijpen niet snel genoeg af of waren niet genoeg geschikt voor consumptie door mensen. Daarbij wil Van Dorst dat de bonen direct gebruikt kunnen worden. “Zeg maar boontjes voor in de Mexicaanse schotel” – aldus Van Dorst.

Via Brabants Bodem ondersteunen we Ivar met zijn selectie van de beste bonen voor een lekkere maaltijd. Daarnaast onderzoekt hij samen met studenten en stagiaires bijvoorbeeld hoe hij de bonen het beste kan verwerken en in de markt kan zetten. De kennis die Ivar hierbij opdoet wordt voor iedereen beschikbaar in de vorm van een teelthandleiding voor de bonen en een boeren-bezoekdag voor collega-boeren. Op deze manier ondersteunen we zo veel mogelijk boeren om duurzaam aan de slag te gaan met de eiwit-transitie.

Meer weten?

Zo werken we met Brabants Bodem samen voor een mooi en duurzaam Brabant!