juni 9, 2022
Al meer dan 20 jaar is Frans de Laat muziekprogrammeur van het Tilburgse Milieucafé. Daarnaast was hij ook vrijwilliger van de BMF. Vanwege het 50-jarig bestaan van de BMF is hij gedoken in de muziek van de afgelopen halve eeuw over natuur, milieu en met name het klimaatprobleem. Dit resulteerde in een top 50 van songs uit deze hele periode.
BELUISTER OP SPOTIFY | Door: Frans de Laat
Enkele zaken vielen me op bij het samenstellen van deze lijst. Net als in het begin van de jaren ’70 is er de afgelopen vijf jaren een explosie van klimaatsongs, veelal door bekende jonge artiesten. Zij zien in elk geval de urgentie. Laten we dat maar als een hoopvol teken zien!
Ten tijde van de oprichting van de BMF in 1972 hoorde je vooral rockbands en singer-songwriters over klimaat en milieu. Hun zorg betrof niet zozeer het klimaat als zodanig, maar veeleer de verontreiniging van water en lucht en de kap van bomen. Ook was er ongerustheid over bedreigde diersoorten (olifanten, zeehonden).
Het afgelopen decennium zijn het vooral jonge zangeressen en rappers die zich uiten en hun zorg betreft de klimaatverandering als zodanig en alles wat daarmee samenhangt (droogte, bosbranden, overstromingen).
Een enkele uitzondering daargelaten (Teach In, Tony Scott, Kinderen voor Kinderen; je vindt ze in deze lijst) kreeg het onderwerp in Nederland aanvankelijk niet al te veel aandacht. De teksten die ik zelf rond 1980 voor mijn eigen hobbybandje schreef over zure regen (‘Regen over Westerhoven’) en bodemverontreiniging (‘Pieter Beuker versus Philips Stadskanaal’) kregen al helemaal geen aandacht, volledig terecht overigens.
Gelukkig zijn er twee Nederlandstalige nummers die na een halve eeuw nog steeds indruk maken en daarom ook hoog in de lijst staan. Ik doel op ‘Vluchten kan niet meer’ van Frans Halsema en Jenny Arean en ‘Laat ons een bloem’ van Louis Neefs, een nummer dat door veel Vlamingen wordt gekoesterd. En met wat goede wil passen ook nog liedjes van Barend Servet en Robert Long in de lijst.
Uit Nederland kwam recent wel weer een prachtig nummer van Froukje dat hoog in de top 10 staat.
De muziek die ik koos komt uit alle vijf decennia (en nog iets eerder, we mogen natuurlijk de Beatles niet vergeten). De nummers komen uit alle genres: pop, rock, techno, hiphop et cetera.
Bij het maken van een lijst moet je keuzes maken. Dit heeft het jammerlijke gevolg dat goedbedoelde songs van bands als Queen en U2 net buiten de hoogste 50 gevallen zijn. Ook nummers die qua thematiek wat verder van het klimaatprobleem als zodanig zitten staan wat lager op de lijst. Dit geldt bijvoorbeeld voor ‘Greenpeace’ van Teach In dat vooral over de zeehondenjacht staat.
Het is ondoenlijk om alle nummers apart te beschrijven maar ik wil wel kort wat zeggen over de nummers die de top 10 haalden:
10. Beach Boys – Don’t go near the water (1971)
Surfers die zich 50 jaar terug al zorgen maakten over de vervuiling van de oceanen mogen natuurlijk in deze lijst niet ontbreken. De keer op keer herhaalde regel ‘Ah uhm dirty water’ maakt het probleem al snel duidelijk. Lager op de lijst staat ook nog het nummer ‘A day in the life of a tree’ van the Beach Boys.
9. Earth Song – Michael Jackson (1995)
De aarde huilt in deze tophit uit 1995. Oorlog en milieuvervuiling eisen hun tol. Dit lied is trouwens het laatste lied dat Michael Jackson zong voor zijn plotselinge dood in 2009.
8. All the good girls go to hell – Billie Eilish (2019)
Singer-songwriter Billie Eilish is misschien wel de grootste ster van het moment. Ze schreef samen met haar broer dit lied over de gevolgen van klimaatverandering, met regels zoals ‘Hills burn in California’ en ‘Once waters start to rise’. Eilish is teleurgesteld over het misbruik van de aarde en het gebrek aan aandacht en actie. Net als collega Lana Del Rey (ook in deze lijst te vinden) noemt ze de bosbranden in California. Billie organiseert in juni 2022 een groot klimaatevenement in Londen.
7. Earth – Lil Dicky (2019)
Net voor Earth Day 2019 bracht rapper Lil Dicky deze song uit. Aan de video werkte een lange lijst beroemde artiesten mee, waaronder Justin Bieber, Miley Cyrus, Ariana Grande, Snoop Dogg, SIA, Katy Perry, Ed Sheeran, John Legend en the Backstreet Boys.
6. Groter dan ik – Froukje (2020)
Zangeres Froukje Veenstra schreef het nummer ‘Groter dan ik’ over het klimaatprobleem. Om aandacht te vragen voor de toekomst van haar, haar vrienden en de planeet. En het nummer is prachtig. Zelf schrijft Froukje er het volgende over: “Het klimaatprobleem is groter dan ik. Ik ben niet het meesterbrein, de held of de redder in nood, die de oplossing gaat bieden. Dat is wat ik altijd dacht, terwijl ik de verontrustende berichten over ons klimaat de afgelopen jaren voor mijn ogen steeds scherper zag worden.”
5. Neil Young – After the Gold Rush (1970)
Neil Young voert zijn hele leven al actie tegen de verwoesting van de aarde. Al een halve eeuw terug waarschuwde hij ons met regels als: “Look at Mother Nature on the run in the 1970s.” Vanwege zijn conflict met Spotify is zijn muziek daar lastig te vinden, maar toch vond ik deze live-versie. Nummers als ‘Mother Earth’ waren helaas niet te vinden.
4. Idioteque – Radiohead (2000)
Dit nummer van het album Kid A staat voor alle songs van Radiohead en hun zanger Thom Yorke over dit onderwerp maakten. Hoog in mijn lijst staat ook het nummer ‘The Numbers’, geschreven in de aanloop van de klimaatconferentie van Parijs in 2015.
3. Joni Mitchell – Big Yellow Taxi (1970)
De Counting Crows hadden in 2003 een grote hit met dit nummer, maar het origineel is van Joni Mitchell. Ze schreef dit nummer na een bezoek aan Hawaii, waar ze prachtige natuur zag, maar ook eindeloos grote parkeerplaatsen. ‘They paved paradise to put up a parking lot’ en ‘You don’t know what you got til it’s gone’, zijn regels om nooit te vergeten.
2. Mercy Mercy Me (The Ecology) – Marvin Gaye (1971)
In de sixties zong Marvin Gaye nog over de liefde, maar op zijn meesterwerk ‘What’s Going On’ pakte Gaye zwaardere thema’s aan: de Vietnamoorlog en het milieu. “What about this overcrowded land. How much more abuse from man can she stand?” Eigenlijk past het hele album What’s Going On wel in deze Top 50, maar ik heb me weten te beperken tot een enkel nummer.
1. What a Wonderful World – Louis Armstrong (1967)
De lijst begint omineus op nummer 50 met ‘It’s the end of the world as we know it’ van REM. Maar ik wil de lijst toch nog wat hoopvol eindigen met dit lied van Louis Armstrong op nummer een: Deze prachtige popballade refereert aan hemels, regenbogen, bomen rozen en dergelijk als bewijs van de schoonheid van het leven. Dit nummer heef wat dingen tegen: het is al meer dan 50 jaar oud en ooit maakte de KLM er goede sier mee. Maar toch leek het me een waardige én positieve afsluiter van deze lijst.
De 50 nummers zijn vanaf nu te vinden op Spotify….
De afgelopen weken kreeg ik van allerlei kanten vele suggesties voor songs die ook in de lijst zouden passen. Van sommige nummers was de relatie met klimaat wat gezocht maar toch heb ik deze suggesties dankbaar gebruikt en nog een flink aantal nummers toegevoegd. Het toevoegen van aangedragen nummers was soms wat lastig omdat niet alle nummers op Spotify te vinden zijn. Dit speelt bijvoorbeeld bij Neil Young, maar ook bij een erg betrokken kunstenaar als Tom America. Bij deze laatste heb ik dat kunnen compenseren door opname van het nummer ‘Ongelooflijk’ van MAM met als tekst “Het gaat maar door. Ongelooflijk!”. Woorden waarin eigenlijk het hele klimaatprobleem is samengevat!
De playlist op Spotify bevat al met al nu meer dan 50 nummers, maar erg is dat niet. Het voordeel van Spotify is dat namelijk dat je een playlist net zo lang kunt maken als je zelf wilt. Maar omdat het een lijst is vanwege het 50-jaar bestaan van de BMF gaat het natuurlijk vooral om de bovenste 50 nummers. Zij vormen de échte Top 50.
Ik wilde de lijst overigens eerst BMF 50 noemen maar heb daarvan afgezien om verwarring te voorkomen. De afkorting BMF staat in Amerika voor: Bad Motherfuckers….
De Brabantse Milieufederatie bestaat 50 jaar. En dat succes is niet slechts iets van ons, maar is het succes van alle groene vrijwilligers die zich inzetten voor natuur, milieu en klimaat in Brabant.
Sinds 1972 samen sterk voor een mooi en duurzaam Brabant!
JE HOEFT NIETS TE MISSEN
Ontvang updates met nieuws, cursussen, workshops, lezingen en nog veel meer!
